Bir sağlık ocağı bölgesindeki 15-49 yaş evli kadınlara verilen sağlık eğitiminin anemi prevalans ve insidansına etkisi

Abstract

ÖZET Toplumda ve özellikle 15-49 yaş kadınlar arasında oldukça yüksek bir prevalans ve insidans hızına sahip olan sağlığa ve ekonomiye önemli zararları olan demir eksikliği anemisinin önlenmesinde eğitimin etkisini değerlendirmek amacına yönelik olarak yapılan bu araştırma bir müdahale araştırmasıdır. Araştırma, Kayseri ili Melikgazi Sağlık Grup Başkanlığına bağlı Latif Başkal Sağlık Ocağı Bölgesinde yapılmış olup, basit tesadüfi örnekleme ile 15-49 yaş grubunda 300 evli kadın araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmaya alınan kadınlar, rastgele olarak yarısı araştırma, diğer yarısı kontrol grubu olmak üzere 150'şer kişilik iki gruba ayrılmıştır. Araştırma kapsamına alınan tüm kadınlara araştırmanın amacına uygun anket formu uygulanmış, daha sonra sağlık ocağı laboratuvarında kadınların hemoglobin, hematokrit ölçümleri, periferik yayma işlemleri, fizik muayeneleri yapılmıştır. Kontrol grubundaki kadınlara, normalde sağlık ocağına başvuranlara yapılan işlemler uygulanmış, (anemik olanlara reçete yazılmış ve tavsiyelerde bulunulmuştur) araştırma grubundakilere ise mevcut prosedür uygulandığı gibi ayrıca demir eksikliği anemisiyle ilgili bilgiler içeren eğitim rehberleri ve ikişer ay arayla iki kez demir eksikliği anemisine yönelik eğitim verilmiştir. Eğitimden sonra kadınlar 6 ay kendi haline bırakılmıştır. Daha sonra hem araştırma grubu hem de kontrol grubundaki 'kadınlara yeniden anket uygulanmış, fizik muayene velaboratuar tetkikleri yapılmıştır. Elde edilen veriler bilgisayarda değerlendirilmiştir. Yapılan eğitim sonucunda, araştırma grubundaki kadınların anemiye ilişkin olarak ; - Anemiyi doğru tanımlama - Gaitasında parazit gördüğünde doktora gitmesi gerektiğini bilme, - İki doğum arasındaki sürenin 2 yıldan fazla olması gerektiğini bilme - Kansızlığa neden olan faktörlerden beslenme yetersizliği, parazitler, kanama, sık ve çok sayıda doğum yapmayı bilme - Kan yapımında önemli olan yiyeceklerden; et ve sakadatları, yumurtayı, kurubaklagilleri, yeşil sebze ve meyveleri, pekmez ve kurutulmuş meyveyi bilme, oranlarında artış olmuştur. Yine araştırma grubunda yemek öğün sayılarında artış, demirce zengin yiyeceklerden; yumurta, kurubaklagiller, pekmez ve kurutulmuş meyveleri hergün tüketenlerin oranlarında artışlar saptanmıştır. Ayrıca bu grupta kadınların sağlık ocağına başvuru ortalamaları da belirgin artış göstermiştir Eğitim sonrası dönemde, araştırma grubunda anemi prevalansı eğitim öncesi döneme göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde azalmış olup, % 62.9 dan % 50.8'e düşmüştür. Kontrol grubunda ise anemi tanısı konanlara verilen tedaviye bağlı olarak anemi prevalansı % 56.4'den % 49.6'ya düşmüştür, ancak aralarındaki fark istatistiki olarak önemsiz bulunmuştur. - Eğitim sonrası dönemde kontrol grubunda % 20.7 olan anemi insidansı, araştırma grubunda % 5.5 daha düşük olup, % 15.2 olarak tespit edilmiştir.

91 8. SUMMARY The aim of this study is find out the effectiveness of health education about anemia which is a major health problem in population, especially 1 5-49 aged women. This study is an intervention study and it is carried out in Latif Başkal Health Center which is situated in urban area of Kayseri. 300 married women was randomly selected in the 1 5-49 age group. These women divided into two groups randomly, one of the group is research and the other is control. In order to determine the knowledge attitude and behaviour of the women, the questionnaire was given both of the groups and after that hemoglobin and hematocnt was determined and physical examination was done in Health Center. The routine procedure was done in control groups, the prescription was given to the anemic women and advise then about anemia. In a research group same procedure was applied and also a booklet about anemia was given and individual group health education about anemia was given two times 2 months period. After educated the women in the research group, there uses a controlled follow-up period of six months. At the end of this period the second questionnaire was given to women in both of the groups to determine the changes about knowledge, attitude and behaviour of92 anemia that had taken place. The physical examination and labaratuvary tests were done again. The collected data were evaluated by computer. After the education the women's knowledge about following items was increased in the research group. -The corrrect definition cf anemia. -To know the necessity to admit a doctor when parasitic is seen in gaita. -To know the minimum birth space is more than 2 years -To know the cause of anemia such as insufficient nutrition, bleeding, parasitics, frequent and more child-births. -Choosing the good quality of foods to prevent anemia such as meet.offal, eggs, dried lequminasae, pekmez (boiled and consantrated grape juice), vegetables and fruits and dried fruits. The women in to«=eesearoh group started to eat regularly 3 times a day, consumption of too much tea was decreased and the consumption of foods contains iron was increased. The mean number of admitting to health centre is also increased in the research group. After the education, the prevalance of anemia was decreased significantly from 62.9 % to 50.8 %. In the control group after the anemia treatment the anemia prevalance was decreased from 56.4 % to 49.6 %, but this decrease is not statistically important. After the education, the anemia incidence in the control group was 20.7 %, where it was 15.2 % in the research group and the difference between two groups was 5.5 %.