Metabolik sendromlu hastalarda serum adiponektin düzeyleri ile metabolik sendrom bileşenleri arasındaki ilişki

Abstract

METABOLİK SENDROMLU HASTALARDA SERUM ADİPONEKTİN DÜZEYLERİ İLE METABOLİK SENDROM BİLEŞENLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİÖZETBu çalışmada metabolik sendromlu hastalarda adiponektin düzeyleri ile metabolik sendrom bileşenleri arasındaki ilişkiyi saptamak, ayrıca besin tüketimi ve antropometrik ölçümlerle ilintisi ortaya konması amaçlandı. Çalışma, yaşları 18-65 yaş arasında olan rastgele seçilmiş IDF kriterlerine göre metabolik sendrom tanısı almış 137 hasta (hasta grubu) ve hastalara yaş ve cinsiyet bakımından uyumlu sağlıklı 51 birey (kontrol grubu) olmak üzere toplam 188 gönüllü üzerinde yürütüldü. Bireylerin sosyodemografik özellikleri, besin tüketim sıklıkları kayıt yöntemi ile incelendi. Serum adiponektin, açlık kan şekeri (AKŞ) ve tokluk kan şekeri (TKŞ), total kolesterol (TK), trigliserit (TG), HDL-kolesterol, LDL-kolesterol, ürik asit, kan üre azotu (BUN), kreatinin, kortizol, insülin, C-reaktif protein, HbA1c düzeyleri ölçüldü insülin direnci için HOMA-IR hesaplandı. Ayrıca, vücut ağırlığı, boy uzunluğu, çevre ölçümleri (bel, kalça boyun, üst orta kol, baldır, uyluk, el bileği), beş bölgeden deri kıvrım kalınlığı (DKK) (biceps, triceps, subscapula, suprailiak, abdomen) ölçüldü. Beden kitle indeksi (BKİ) ve bel/kalça hesaplandı. Yağsız vücut kütlesi, vücut yağ ağırlığı, vücut yağı yüzdesinin ve bu verilerin segmental analizi için biyoelektrik empedans cihazı kullanıldı. Bireylerin MetS bileşenlerine yönelik göre diyetleri düzenlendi ve bireyler 3 ay takip edildi. Diyet öncesi ve sonrasında biyokimyasal ve antropometrik ölçümler tekrarlandı. Hastaların diyet sonrasında TKŞ, Total kolesterol, TG, LDL-kolesterol, HbA1c, CRP (p=0.001), AST, demir ve ferritin (p=0.006) düzeylerinde istatistiksel açıdan anlamlı azalma saptanırken, kortizol (p= 0.006) düzeyinin arttığı belirlendi. Hastaların diyet sonrası TKŞ, BUN, Total kolesterol, TG, LDL-kolesterol (p=0.001), ALT (p=0.011), HbA1c, insülin, HOMA-IR (p= 0.009), s-T3 (p= 0.013), ferritin (p=0.020) düzeyleri kontrol grubundaki bireylerden yüksek bulunurken, HDL-kolesterol düzeyleri düşük bulundu (p=0.001). Hastaların diyet sonrasında serum adiponektin (p=0.001) düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı artış olduğu belirlendi Hastaların diyet öncesi AKŞ (r=-0.206, p=0.017), trigliserit (r=-0.194, p=0.024), ve HOMA-IR (r=-0.806, p=0.001) düzeyleri ile adiponektin düzeyi arasında negatif yönde ve güçlü bir ilişki saptanırken; BUN (r=0.243, p=0.005), ve HDL (r= 0.241, p=0.005) ile pozitif yönde ve güçlü korelasyon olduğu saptandı. Hastaların diyet sonrası BUN (r=0.179,p=0.041), kreatinin, (r=0.270, r=0.002), HDL (r=0.338, p=0.001) ile adiponektin düzeyleri arasında pozitif yönlü güçlü korelasyon olduğu bulundu. Kontrol grubundaki bireylerin BUN (r=-0.331, p=0.018), ve trigliserit (r=-0.429, p=0.002) ile adiponektin düzeyleri arasında negatif yönde güçlü; HDL (r=0.558, p=0.001) ile pozitif yönde güçlü korelasyon olduğu saptandı. Hastaların diyet öncesi boy uzunluğu (r=0.838) ile kulaç, diyet sonrası boy uzunluğu (r =0.841) ile kulaç ve kontrol grubundaki bireylerin boy uzunluğu (r=0.888) ile kulaç uzunluğu arasında pozitif yönlü ve çok güçlü korelasyon olduğu belirlendi (p=0.001). Hastaların diyet sonrasında biceps, triceps, subsucapular, suprailiak, abdomen deri kıvrım kalınlıkları,üst orta kol, boyun, kalça, bel, uyluk, baldır çevre ölçümlerinin, toplam vücut yağ ağırlığı, gövde yağ %'si, gövde yağ ağırlığının azaldığı saptandı (p=0.001). Hastaların diyet öncesi (r=-0.343, p=0.001), diyet sonrası (r=-0.222, p=0.040) ve kontrollerin (r=-0.276, p=0.020) bel çevresi ile adiponektin arasında negatif yönde ilişki bulundu. Hastalar diyet sonrasında kırmızı eti, et ürünlerini, tavuğu, balığı, yumurtayı, kurubaklagili, sakatatı, kaşar peyniri, beyaz ekmeği, pide-pizzayı, makarnayı, pirinci, bulguru, yufkayı ve buğday ununu ve tulum peynirini daha az tüketmişlerdi (p=0.001). Hastalar diyet sonrasında daha fazla kepekli ekmek, beyaz peynir, domates tüketirken, (p=0.001), yeşil yapraklı sebzeleri, diğer sebzeleri, patatesi (p=0.001) daha az tüketmişlerdi. Hastaların diyet sonrasında yumuşak margarin (p=0.013), tereyağı, zeytinyağı, mısırözü, ayçiçek yağı, zeytin, (p=0.001) mayonez (p=0.007), şeker, bal?reçel, pekmez, hamur tatlısı, sütlü tatlı ve komposto (p=0.001), çay (p=0.043), kahve (p= 0.022), asitli içecek, hazır meyve suyu, gazoz (p=0.001), taze meyve suyu (p= 0.014), beyaz şarap (p=0.049), patates cipsi, hazır kek, gofret ve dışarıda satılan tatlıları (p= 0.001) daha az tükettikleri saptandı. Bu çalışma sonucunda, doğru seçilen besinleri, doğru sıklıkta tüketmenin ve vücut ağırlığındaki azalmanın MetS'li hastaların adiponektin düzeylerini yükseltirken, MetS bileşenlerini de olumlu etkilediği sonucuna varıldı.Anahtar kelimeler: Adiponektin, Antropometri, Besin tüketim sıklığı, Biyoelektrik empedans, Metabolik sendrom

THE ASSOCIATION BETWEEN SERUM ADIPONECTIN LEVELS AND METABOLIC SYNDROME COMPONENTS IN PATIENTS WITH METABOLIC SYNDROMEABSTRACTIn the current study, it was aimed to determine the association between adiponectin levels and metabolic syndrome components besides food consumption and anthropometric indices in patients with metabolic syndrome. Totally, 188 voluntary participants (137 patients diagnosed with metabolic syndrome according to IDF criteria and age- and gender-matched 51 healthy control) aged between 18-65 years were included. Sociodemographic data and food consumption records were taken. Serum adiponectin, fasting (FBG) and postprandial blood glucose (PPBG), total cholesterol (TC), triglyceride (TG), HDL-cholesterol, LDL-cholesterol, uric acid, blood urea nitrogen (BUN), creatinine, cortizol, insulin, C-reactive protein (CRP), HbA1c levels were measured and for insulin resistance, HOMA-IR was calculated. Body weight, height, circumference measurements (waist, hip, neck, mid-upper arm, calf, thigh, hand wrist), skinfold thickness from five sites (biceps, triceps, subscapula, suprailiac, abdomen) were measured and body mass index, waist-to-hip ratio were calculated. Bioelectrical impedance analysis was used to evaluate fat-free mass, body fat weight, body fat percentage and the segmental analysis of these data. Individual diets were planned according to metabolic syndrome components and the participants were followed for three months. All the biochemical and anthropometric indices were repeated for pre- and post-diet period. For the post-diet period (in patients); PPBG, TC, TG, LDL-cholesterol, HbA1c, CRP (p=0.001), aspartate aminotransferase (AST), iron and ferritin (p=0.006) significantly decreased, whereas cortizol levels were increased (p=0.006). For the post-diet period (in patient) ; PPBG, BUN, TC,TG, LDL-cholesterol (p=0.001), alanine aminotransferase (ALT) (p=0.011), HbA1c, insulin, HOMA-IR (p=0.009), serum T3 (p=0.013), ferritin (p=0.020) were higher, while HDL-cholesterol (p=0.001) was lower than in controls. For the post-diet period (in patients); serum adiponectin (p=0.001) was significantly increased. For the pre-diet period (in patients); negative and strong correlations were detected between FBG (r=-0.206, p=0.017), TG (r=-0.194, p=0.024) HOMA-IR (r=-0.806, p=0.001) and adiponectin, whereas positive and strong correlations were detected between BUN (r=0.243, p=0.005), and HDL-cholesterol (r= 0.241, p=0.005) and adiponectin. For the post-diet period (in patients); positive and strong correlations were detected between BUN (r=0.179, p=0.041), creatinine (r=0.270, r=0.002), HDL-cholesterol (r=0.338, p=0.001) and adiponectin. For the post-diet period (in controls); negative and strong correlations were detected between BUN(r=-0.331, p=0.018), triglyceride (r=-0.429, p=0.002) and adiponectin; whereas positive and strong correlations were detected between HDL-cholesterol (r=0.558, p=0.001) and adiponectin. For the pre-diet period (in patients); positive and very strong correlations were detected between height and arm span (r=0.838); and also for the post-diet period (in patients) height and arm span (r =0.841) and height and arm span (in controls) (p=0.001). For the post-diet period (in patients) biceps, triceps, subscapula, suprailiac and abdomen skinfold thicknesses, mid-upper arm, neck, hip, thigh and calf circumferences, total body fat mass, trunk fat mass and percentage were decreased (p=0.001). negative correlations were detected between waist circumference and adiponectin for pre-diet (patients) (r=-0.343, p=0.001), post-diet (patients) (r=-0.222, p=0.040) and controls (r=-0.276, p=0.020). For the post-diet period; the patients? red meat, meat products, chicken, fish, egg, legumes, giblets, kaşar cheese, white bread, flat bread-pizza, macaroni, rice, bulgur, thin pastry dough, wheat flour and tulum cheese consumption were decreased (p=0.001). For the post-diet period, the patients? whole-meal bread, white cheese, tomatoes (p=0.001) consumption were increased, while green vegetables, other vegetables and potatoes (p=0.001) consumption were decreased. For the post-diet period the patients? soft margarine (p=0.013), butter, olive oil, maize oil, sunflower oil, olive (p=0.001), mayonnaise (p=0.007), sugar, honey-molasses, dough desserts, milk desserts and compote (p=0.001), tea (p=0.043), coffee (p=0.022), carbonated beverages, commercial fruit juice, non-caffeinated carbonated beverages (p=0.001), fresh fruit juice (p=0.014), white wine (p=0.049), potato chips, commercial cakes, wafers and outside-selled desserts (p=0.001) consumption were decreased. In conclusion; consuming right foods with right frequency besides the reduction in body weight increased the adiponectin levels of metabolic syndrome patients and positively affected the components of metabolic syndrome.Key words: Adiponectin, anthropometry, food consumption frequency, bioelectrical impedance, metabolic syndrome