Vergi mükelleflerinin vergi karşısındaki tutum ve davranışları (Erzurum alt bölgesi)

Abstract

Geçmişten günümüze devletin en önemli gelir kaynağı olan vergiler toplumsal yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır. Vergi, devlet için en önemli gelir kaynağı iken mükellefler açısından çoğu zaman katlanılması güç bir yük olarak algılanmaktadır. Bu nedenle mükelleflerin vergi uygulamaları karşısında sergiledikleri tutum ve davranışlar vergi gelirleri açısından önem arz etmektedir.Mükellefin vergiyi bir yük olarak algılaması vergi ödevini tam olarak yerine getirmemesine neden olacaktır. Gelir kaybına uğradığını düşünen mükellefler sosyal, siyasal, ekonomik ve mali durumlara bağlı olarak farklı tepkiler göstereceklerdir. Bu tepkiler, verginin sosyo-psikolojik açıdan incelenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu araştırma, mükelleflerin ödedikleri vergiyi psikolojik ve sosyal yönden nasıl algıladıklarını ve vergilendirme karşısında tutumlarının ne olduğunu tespit edebilmek amacıyla yapılmıştır. Toplumun vergiye gönüllü uyumunun arttırılması için örnek kitleyi teşkil eden Erzurum alt bölgesi (Erzurum, Erzincan ve Bayburt) için 943 mükellefe uygulanan anket çalışması ile vergi mükelleflerinin vergilemeye ilişkin düşünce ve davranışları tespit edilmiş ve vergiye gönüllü uyum konusunda olumlu düşüncelerinin olduğu görülmüştür. Yapılan ankete göre, mükelleflerin herhangi bir zorlama olmadan vergilerini ödedikleri düşüncesinin ağırlıkta olduğu söylenebilir. Ancak mükelleflerde özellikle vergi cezaları, denetimleri ve afları konusunda yapılacak düzenlemelerin vergi adaleti ile ilgili bakış açılarını olumsuz etkileyebileceği bu nedenle mevzuatta vergi aflarına mümkün olduğunca yer verilmemesi ve denetim ve cezaların etkin uygulanmasının vergiye uyumu arttıracağı ifade edilebilir

From past to present, taxes which are the most important source of income for governments have been an irreplaceable part of the social life. Taxes are mostly considered as an unbearable burden for citizens while they are the most essential government revenue. Hence, the attitudes and behaviors of taxpayers toward tax policies become critical for tax income.The fact that taxpayers regard taxes as a burden results in which they do not fulfill the obligation to pay taxes. A taxpayer who believes that their revenue declines due to taxes reacts differently depending upon social, political, economic and financial conditions. These reactions require taxes to be analyzed in a socio-psychological perspective. This study is conducted in order to determine how taxpayers understand taxes that they pay psychologically and socially, and what kind of attitudes they have against taxation.Thoughts and behaviors of taxpayers are determined by a survey conducted with 943 participants of taxpayers in Erzurum sub-region (including Erzurum, Erzincan and Bayburt) that represents the area for the model crowd of people for improving voluntary adaptation of the society to taxes, and it is observed that they have positive opinions about voluntary adaptation to taxes. According to the survey, it is suggested that taxpayers' idea of paying taxes without any force dominates. It may, however, be stated that the arrangements to be made for tax penalties, tax auditing as well as tax amnesties may affect the opinions of taxpayers about justice in taxation negatively; therefore, tax amnesties are recommended not to be included in tax regulations as much as possible, and the fact that auditing and amnesties are effectively put into place might increase the adaptation to taxes.