Vergi yargısında kanun yolları

Abstract

VIII ÖZET Konumuz, `Vergi Yargısında Kanun Yollan` olup; maksadımız ülkemizin temel sorunlarından olan vergi yargısı ve kanun yolları alanında konuyu, eksik düzenlemeler ile kıyaslayarak, ortaya koymak ve bu suretle, vergi yargısıda Temyiz aşamasının daha etkili olabilmesi için çözüm yolları aramaktadır. Kanun yolları davanın taraflarına ait hukuki bir yoldur. Taraflar hukuka aykırı gördükleri mahkeme kararlarının düzeltilmesini ve yeniden incelenmesini bu yolla sağlayabilirler. Kanun yolları dışında bir mahkeme kararının hukuka aykırılığı ileri sürülemez. Ülkemizde, vergi yargısı alanında kanun yolları iki anagurupta incelenebilir.: Kararın; kararı veren mahkemede yeniden incelenmesi ya da üst yargı organında incelenmesi. Kararı veren mahkemenin yeniden aynı kararı incelemesini sağlayan kanun yolları, ` Açıklama`, `Yanlışlıkların Düzeltilmesi` ve `Yargılamanın Yenilenmesi` dir. İlk derece mahkemesinin vergi kararı bir üst merciin incelemesini sağlayan kanun yolları ise; `Temyiz` ve `İtiraz` dır. Bundan başka `Kanun Yararına Bozma` kanun yoluda vardır. Açıklama (Tevzih) ; verilen kararın yeterince açık olmaması ya da birbirine aykırı hüküm fıkraları taşıması halinde, taraflar, hükmü veren mahkemeden kararın açıklanmasını isteyebilirler. Bu tam anlamı ile kanun yolu sayılmaz, çünkü kararın özüne dokunulmadan özü açıklanır. Yanlışlıkların Düzeltilmesi; mahkeme kararında yer alan tarafların adı, soyadı ve sıfatları, iddiaların sonuçları, tüzel kişilerde unvan yanlışlığı ile, hüküm fıkrasındaki hesaplara ilişkin yanlışlık ve hataların düzeltilmesinin, hükmü veren mahkemeden istenmesidir. Bu hem vergi mahkemesinden hem de Danıştay'dan istenebilir. Açıklama gibi, Yanlışlıkların Düzeltilmesi de kanun yolu olmayıp, kanun yoluna benzer kavramdır. İtiraz; 1982 yılından itibaren uygulanmaktadır. Bu kanun yolu ile ilgililer, Vergi ve İdare Mahkemelerinin tek hakim ile verdikleri kararlar aleyhine Bölge idare Mahkemesine hukuka aykırılık iddiasıyla başvurabilirler. Kanunda itiraz lafsı geçse de bu Temyiz yoludur. Çünkü ilk derece mahkemesinin kararı bir üst mercide incelenmektedir. Genel kanun yolu olan Temyiz ise; ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemelerinin hukuka aykırı görülen kararlarının ikinci kez bir üst merciide incelenmesini sağlayan usuli bir imkandır. Temyiz yargılaması yeni bir yargılama olup, ilk derece mahkemesinin verdiği vergi karar Temyiz merciinde yargılanır. Karar Düzeltilmesi; Temyiz yolunun tamamlayıcısı niteliğinde bir kanun yoludur. Temyiz yeri olarak Danıştay ve Bölge idare Mahkemelerinin verdği kararlara karşı, bu kararın yeniden gözden geçirilmesi için taraflara sağlanan usuli bir imkandır. Burada temyiz mercii, verdiği kararı yeniden hukuka uygunluk açısından gözden geçirir. Yargılamanın yenilenmesi; bir yargı organının verdiği ve kesin hale gelmiş hükmün kaldırılmasını veye değiştirilmesini ve davanın yeniden incelenmesini sağlayan olağanüstü kanun yoludur. Kanun yolları, bozulan hukuk barışının yeniden tesis edilmesi maksadı ile, modern hukuklarda ve Türkiye'de düzenlenmiştir. 1982 yılında yapılan idari mevzuat değişiklikleri ile, vergi yargısı sistemi oluşturulmuştur. Ancak vergi yargısı ve kanun yolları sisteminde görülen aksaklıklar; devletin genel işleyişi, vergi ve temyiz mahkemelerinin fiziki yetersizliği, yaşanan yoğun ekonomik bunalım, hakim vergi yargısı personelinin eksikliği gibi ülkenin genel proplemlerinden kaynaklanmaktadır.

IX SUMMARY My subject is `the ways of appeal in tax courts`. I would like to examine it comparing with former regulations and to suggest new solutions to make the stage of appeal more effective. The ways of appeal can be used by parties of a case. Using these ways, decision which they think to be erroneous or unlawful to higher courts to be reviewed or appealed. If these ways are not used in time, the decisions of courts become definite. In Turkey, these ways may be examined in two main categories. The first is the review of a decision by the some court. The ways in this category are `explanation`, `correction of errors` and `rejudgement`. Explanation. If the decision is not clear enough or includes elements contrary to each other, parties can make a request to have the decision explained by the courts. Correction of errors. Applying this way, partios may request the correction of errors in names, surnames and titles of parties, results of claims and errors of accounts in decision. This may be demanded both from the tax courts and the council of state. Explanation and 'correction of errors' may not be considered `ways of appeal` in the real sense, because decisions one not alied in essence, they are only made clearer or some mistakes are corrected. in the second category, an appeal can be made from a decision of a court to a higher one. The ways in this category are `objection` and `appeal`. `Objection` has been used since 1 982 and using this way, parties can take decisions of a tax court or court of administration consisting of one judge, to the regional court of administration. Although the term 'objection' is used in law, this is a way of appeal, because a decision of an inferior court is made subject to review by a superior court. As to the general way of `appeal`, it is a procedural way of getting decisions of an inferior court examined by a superior one. This is a new and second judgement and the decision of inferior court is judged. `Correction of decision` is a complementary way, which provides parties with an oppertunity to get decisions of Regional Courts of Administration and the council of state reviewed. In this case, a court of appeal reviews its own decision in that whether it is correct and conforming to the law or not. `Rejudgement` is an extraordinary way of getting a definite court decision cancelled or altered and having the court review its decision. These ways of appeal or review are regulated in modern legal systems (including Turkish System) in order to reestablish the peace of law. With the changes in administrative regulations in 1982, the tax courts system was formed. There are some problems in the system, but they stem from general operation of the state which physical inadequacy of the courts, heavy economic crises and insufficiency of judges and other staff in tax courts are common problems in the country.