Anamas yaylalarındaki yörük düz dokumaların çözümlemesine ilişkin bir yöntem araştırması

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ ANAMAS YAYLALARINDAKI YÖRÜK DÜZ DOKUMALARININ ÇÖZÜMLEMESİNE İLİŞKİN BİR YÖNTEM ARAŞTIRMASI SEVİNÇ EREN Danışman: Pro£ Dr. Hamza GÜNDOGDU 1998 Sayfet: Jüri- Prof Dr. Hamza GÜNDOGDU Orta Asya'daki konar göçer yaşayışın Anadolu'da uzantısı olarak devam eden dokuma sanatı, daima göçebe yaşamına paralel bir gelişme göstermiştir. Geçmişin öz inançlarına dayalı yörük dokumalarına yönelik çalışmamızda amaç; motif, renk ve teknik açısından düz dokumaların ana karakterlerini ortaya koymaktır. Günümüzde Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde dağınık olarak yaşayan yörüklerin yaşama biçimleri süratle değişmekle beraber, dokumalar özgün varlıklarını koruyarak, geleneksel çizgide başarılı ürünler vermekte, güzelliklerini hala yaşatmaktadırlar. Anamas Yaylalarında yörük düz dokumaları kapsamına bu yörede faaliyet gösteren Karakoyunlu, Sarıabalı, Karahacılı, Solaklı yörükleri dahil edilmiştir, öncelikle bölgenin coğrafi, tarihi ve sosyo ekonomik durumu belirtilerek, tarihi gelişim içinde düz dokumalar örneklerle açıklanmıştır, incelediğimiz toplam otuz parçadan oluşan düz dokuma; malzeme, teknik ve motif açısından görsel olarak tanımlanmış, diğer yöre dokumalarıyla karşılaştırılarak değerlendirilmesi yapılmıştır. Dokumaların analizinde Konya-Antalya müzelerindeki etnografik eserler bölümündeki örneklerin incelenmesi çalışmamıza ışık tutmuştur. Günlük kullanım eşyası ve mekan donatım malzemesi olarak kullanılan kilim, çuval, heybe, sofra yaygısı, seccade gibi dokuma türleri, günümüzde genellikle çeyiz olarak dokunmakta, en erken örnekleri 1930'lara tarihlendirümektedir. Çalışmamız kapsamına dahü ettiğimiz Yakaköy Camii kadınlar mahfilinde bulunan dokuz örnek, yörükler arasında camiye halı-kilim hibe etme geleneğinin devamlılığını göstermesi açısından önem taşımaktadır. Konar-göçer yaşayışın ürünü olan yörük dokumaları ticari kaygıdan uzak bir amaçla dokunmakta, ayrıca duygu ve düşüncelerin renklerle ve motiflerle dile getirildiği özgün eserler olarak tüm canlılığını günümüzde devam ettirmektedir.

ABSTRACT THESIS OF MASTER OF ARTS AN INVESTIGATION OF METHOD RELATING TO ANALYSIS OF NOMAD WEAVINGS IN ANAMAS PLATEAUS Sevinç Eren Advisor : Prof.Dr. Hamza Gündoğdu 1998 Page: Jury: Weaving art, the continuation of the Mitddle Asian temporary settlers' lives, has always followed a regular development in parallel with nomadic live. The aim of the study of the nomadic weavings based on the self believes of the Past is to display the main characteristics of flat weaving in motif, colour, and technigue. Although today the life styles of nomadic people living separately in the different districts of Anatolia have been changing rapidly, the weavings, keeping their own originality, have been giving succesful Products and they are still keeping their beauties. Karakoyunlu, Sarıabalı, Karahacili, Solaklı nomads have been included in the nomadic flat weavings of Anamas high plateaus. By, especially, stating the geographic, historical and socio- economical situation of the district, the flat weavings have been explained by examples in the process of history.The weavings consisting of 30 parts have been described visually in material, technigue, and motif, and by comparing with the weavings of other regions they have been evaluated. The examination of the samples stored in the ethnographic works of Konya-Antalya museums have shed light on the analysis of the weavings. The weavings such as kilim, sag, saddle back, sofra, prayer rug were once used as daily goods and ornaments, have been woven as dawry today, and the earliest ones are dated from 1930s. The five samples present in the mahfil, belanging to women, of the mosque of Yaka village, and which we included in our study are important as they show the continuation of the tradition of giving carpits and kilims as gifts to the mosques among the nomadic people. Namodic weavings, which are the products of temporary settlers' lives, have been woven with not a purpose of the idea of commercial anxiety and also they have been keeping on their vividness as being the original works in which the feelings and thoughts are expressed by colours and motifs.