Edward Bond`un oyunlarında tarihsel boyutuyla şiddet

Abstract

Bu çalışmanın amacı, günümüz İngiliz Tiyatrosu'nun tanınmış oyun yazarlarından Edward Bond'un (1934-..) oyunlarında tarihsel boyutuyla şiddet öğesini incelemektir. Bond'un oyunlarında şiddet öğesine geçmeden önce, `Giriş` bölümünde şiddetin genel bir tanımını yaparak, farklı ruhbilimci ve toplumbilimcilerin şiddet konusundaki görüşlerine yer verdik. Ayrıca, aynı bölümde Bond'un Çağdaş İngiliz Tiyatrosu'ndaki yerini belirlemeye çalıştık. Kuşkusuz, şiddet konusu bu kadarla sınırlı değildir. Bu nedenle çalışmamızın Bond'un başlıca oyunlarında şiddet öğesiyle sınırlı kalmasının uygun olacağını düşündük. Bond'un günümüz toplumlarında şiddeti doğuran nedenleri tarihsel boyuta taşıyarak irdelemeye çalıştığını söyleyebiliriz. Yazar, bugün karşı karşıya kaldığımız şiddet sorununun, geçmişin ve söylencelerin yanlış yorumlanmasından kaynaklandığını göstermeye çalışır. Bu bağlamda Bond, oyun yazannın toplumu doğrudan etkileyen söylenceleri günümüz koşullarına göre yeniden yorumlayarak yanlış yönlerini yansıtması gerektiğini anımsatır. Yazar, insanların barış içinde özgürce yaşayabilecekleri bir toplumun özlemini duyar ve bu konuda üzerine düşen sorumluluğu sanatçı duyarlığıyla yerine getirmeye çalışır. Özellikle günümüzün ileri sanayi toplumlarında, insanı insanca duygulardan uzaklaştırıp belli kalıplara sokan kapitalist düzeni değiştirmede bireyin sorumluluklarını hatırlatır. Bond'un düşlediği toplum düzeninin oluşturulabilmesi için var olan sorunların, özellikle de şiddet sorununun ayrıntılı bir şekilde irdelenmesi gerekir. Bu nedenle Bond, günümüz toplumlarında şiddet içermeyen ilişkilerin kurulması yönünde çaba gösterir. Bu amacı gerçekleştirmek için de sık sık geçmişe giderek sorunların kökenine iner. Yazarın amacı, tarihin önemli anlarını eleştirmek değil, günümüz tiyatro izleyicisine şiddetin nedenlerini irdeleyebilecekleri daha geniş bir açı kazandırmak olsa gerek. Bu çalışmamızda, Bond'un oyunlarında şiddet öğesine yukarıda sözünü ettiğimiz görüşleri doğrultusunda yaklaşmaya çalıştık. Ancak, yazarın oyunlarını bu doğrultuda irdelerken tarih sırasına göre değil, ele aldıkları konulara göre ayrı başlıklar altında inceledik.

This study aims to analyse the historical dimensions of violence in Edward Bond's plays, and explains briefly the term, `violence` and its reflection in the theatre, attempting to examine Bond's place in contemporary English theatre and his major plays in terms of historical dimensions of violence. Bond believes that violence in man is not innate, but irrational society and capitalism lead man to violence. In view of this, he deals with the cultural, political, religious, historical and socio-economic aspects of violence and therefore, he presents violence as a threat to human race and future. In this context, Bond seems to be a pessimistic playwright, but it is possible to say that this is mainly due to his own - firsthand personal experience. This study also reveals that Bond feels a need to have a society where individuals enjoy personal freedom and mutual understanding. While handling violence in his plays, Bond presents man in his relation to social environment and reflects the impact of a violent social atmosphere upon the inner world of an individual. There is also a conflict between human nature and social culture in Bond's plays. As a result of this conflict, most of his characters go mad or commit suicide in the course of his plays. On the other hand, Bond tries to present how the innocent characters are being subverted and how evil spirit inherent in human nature tempts individuals to commit crime against humanity. In some of his plays, Bond refers to those respected myths of modern society and restructures them in order to reflect what they really contain, and believes that the task of a responsible and sensitive playwright is to handle those myths with care in his attempt at establishing a better society. With Bond's above-mentioned ideas in mind, the focal point of this study is on the historical roots of violence as represented in Bond's plays.