Kişilik özellikleri ile görsel algı süreçleri arasındaki ilişkiler

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE GÖRSEL ALGI SÜREÇLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER Muhammet ÇİFTÇİ Danışman : Prof. Dr. Muhittin AŞKIN 1999 - SAYFA: 95 Jüri : Prof. Dr. Muhittin AŞKIN Y. Doç. Dr. Fikri KOKSAL Y. Doç. Dr. Latife KILIÇ Bu çalışmada, kişilik özellikleri ile görsel algı süreçleri arasındaki ilişkiler incelenmektedir. Denekleri kişilik özellikleri bakımından sınıflandırmak için Cornell Index Kişilik Testi uygulanmıştır. Denekler Cornell Index Kişilik Testinden aldıkları puanlara göre iki gruba ayrılmışlardır: Nevrotik Eğilimli Grup ve Normal Grup. Kişilik özellikleri ile algısal süreçler arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla düzenlediğimiz algı deneyi, özellikle görme algısıyla ilgilidir. Deneye, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi' nin çeşitli bölümlerinde okuyan 50 normal ve 45 nevrotik eğilimli toplam 95 öğrenci katılıştır. Deneklere uyguladığımız algı deneyi, yatay bir durumdaki iki uzunluğun birbirine eşitlenmesine dayanan Müller-Lyer illüzyonuydu. Bu deneyde denekler mukayese uyarıcısını standart uyarıcıya elleriyle eşitliyorlardı. Birinci ve ikinci denek grubunun Müller-Lyer illüzyon deneylerinden elde edilen sonuçlar anlamlı farklılaşmalar göstermiştir. Bu deneylerde normal grup, nevrotik eğilimli gruba göre standart uyarıcıya daha fazla yaklaşan tepkilerde bulunmuşlardır. Nevrotik eğilimli grup, illüzyon seviyesini ortalama olarak %18'den fazla algılamalarına rağmen normal grup %10'un altında bir seviyede algılamışlardır. Renklerin Müller-Lyer illüzyonu üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Denekler, kırmızı ve sarı renkli uyarıcılara göre beyaz renkli uyarıcıda daha fazla yanılmalar göstermişlerdir. Hem nevrotik eğilimli grup, hem de normal grup en az sarı renkte yanılmalar göstermişlerdir. Mekan faktörü deneklerin illüzyonlarını etkilememiştir. Hareki (hareket) faktör deneklerin yanılmalarında farklılaşmalara yol açmıştır. Sonuç olarak, bu çalışmada kişilik özellikleri ile algısal süreçler arasında anlamlı ilişkiler olduğu ortaya çıkmıştır. Deney sonuçlarının istatistiksel analizleri tüm hipotezlerimizi desteklemiştir.

II ABSTRACT MASTER THESIS THE RELATIONS BETWEEN PERSONALITY CHARACTERISTICS AND VISUAL PERCEPTION PROCESSES Muhammet ÇİFTÇİ Supervisor : Prof. Dr. Muhittin AŞKIN 1999 - PAGE: 95 Jury : Prof. Dr. Muhittin AŞKIN Y. Doç. Dr. Fikri KOKSAL Y. Doç. Dr. Latife KILIÇ In this study, the relationships between personality characteristics and visual perception processes were examined. Cornell Index personality test was used to classify the subjects according to their personality features. Subjects were divided into two groups according to their scores from Cornell Index personality test: the normal group (the control group) and the one who have neurotic tendency (test group). The perception, test we used to investigate the relationship between personality features and perception processes, was specifically about perception of vision. 95 students, from different departments of Atatürk University, Kazım Karabekir Faculty of Education, 50 of whom were normal and 45 of whom had neurotic tendency, joined our test. The test of visual perception given to the subjects was Müller-Lyer illusion which is based on equalizing the two horizontal lengths to each other. In this test, subjects were trying to equalize the comparative stimuli to the standard one. The scores from Müller-Lyer illusion showed significant differences. In these tests, the normal group showed responses comparatively much closer to the standard stimuli than the test group who have neurotic tendency. While the test group perceived more than 18 % of illusion level, the normal group perceived less than 10 %. The effects of colors on Muller-Lyer Illusion was analyzed. Subjects showed more fallacy on the white stimuli than the red and yellow ones. Both the control group and the test group showed the least fallacy on the yellow color. The factor of place did not affect the illusion of our subjects. But the factor of motion caused differences on fallacy of subjects. Finally, significant relationship was found between personality characteristics and perception processes. Statistical analyses of test scores proved all of our hypotheses.