Çağdaş Türk resiminde bireyselleşme (1950-1970)

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ ÇAĞDAŞ TÜRK RESMİNDE BİREYSELLEŞME (1950 - 1970) Erol KILIÇ Danışman: Prof.Dr.Hamza GÜNDOĞDU 2001 -Sayfa : 308 Jüri: Prof.Dr.Hamza GÜNDOĞDU Sanatçı bireyselliğinin günümüze kadar ulaştığı nokta, bireyin düşünme özgürlüğünde elde ettiği demokratik hak ve özgürlüklerine koşut bir gelişim sürecinin sonucudur. Batıda bu gelişim süreci eski Yunanlılar' da site devletlerinin kurulmasıyla başladı; düzenli ve tartışmalı bir süreç içinde devam etti. Bireycilik (individualizm) sistemli olarak ilk defa 1820'lerde Fransa' da ortaya çıkmıştır ve en geniş anlamda yerini bugünkü Amerika' da bulmuştur. Sanatta bireysellik ise, ferdiyetçilik' in ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Ferdiyetçilik' in ortaya çıkması, endüstride ve teknolojideki gelişmeler, bireyin ve devletin demokratikleşmesi, yüzlerce yıl devam eden üsluplar çağını kapatmış, 1900 yılı başlarından itibaren yerini, bireysel ve özgün yaratımlara bırakmıştır. Türk tarihinin düşünsel gelişim sürecine baktığımızda, Batı'dakine benzer felsefi ve düşünsel gelişmeler olmamıştır. Kendine özgü bir geleneksel yapıyı muhafaza eden düşünsel yapı, farklılıklara da izin vermemiştir. Kapalı bir yapı özelliği gösteren Osmanlı toplumu, Batıdaki gelişmeleri çok geç takip edebilmiştir. Bu nedenle de Batı sanatının ülkemizde yerleşmesi yaklaşık yüz yılı almıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla da doğrudan doğruya demokrasiye geçilemedi. Ancak 1945'lerden sonra Türk insanı kısmen de olsa demokrasiyle tanışabildi. 1950'lere kadar Batı resmini çok gerilerden takip eden Türk sanatçısı, bu tarihten itibaren çağdaşlaşma konusunda bir ivme kazanmıştır. Türk sanatçılarının 1950'lerden itibaren Batı ya dönük güncel sanata ilişkin gelişmeleri izleyerek, bu gelişmelere kendi kültürel özellikleri ve yaşam deneyimlerini de katarak özgün yaratımlar denemeye başlamıştır. Türk resmindeki bu bireyselleşme süreci Batıdakinden çok farklı olup, Türkiye'deki diğer alanlardaki gelişmelere paralel bir yapı göstermektedir. Türk resmindeki bu bireyselleşme, özgün yaratımlardan çok eğilimlere dayanır ki, bu süreç 1970'lere kadar devam eder. 1970' lerden sonra bireysel yaratımlar daha güçlüdür. 1950-1970 yılları arasındaki başlıca eğilimler ise, içinde gelenekselliği de barındıran soyut eğilimler olarak özetlenebilir. Bu eğilimler, sonraki özgün yaratımlar için de bir temel oluşturmuştur.

ABSTRACT Ph. D. THESIS INDIVIDUALISATION IN MODERN TURKISH PAINTING Erol Kılıç Supervisor: Prof. Dr. Hamza Gündoğdu 2001 - Page: 308 Jury: Prof. Dr. Hamza Gündoğdu Present situation of artist's individuality is the result of progress in democratic rights and freedoms the individual has gained in his struggle for freedom of thinking. This process of development in the west started with the establishment of city states of ancient Greece and contiuned in a harmonious and controversial manner. `Individualizm` first appeared systematically in France in 1820's and reached its real status in today's America. Individuality in art started with the emergence of individualism. The emergence of individualism, developments in industry and technology and the democratization of individual and state terminated the age of styles which had continued hundred of years and it was replaced by personal and original creations from the beginning of 1900. When we consider the history of philosophical thinking in Turkey, we see no similarity to developments in the west. By preserving its own traditional form, it gave no opportunity to different forms of thinking. With its closed structure, Ottoman society could follow the developments in the west with a great delay. Therefor it took about a hundred years to establish a Western type of art in Turkey. Democratization was not gained directly by the establishment of the Republic. It was not until the mid 1940's that a Turkish people could embrace democracy, though in a limited sense. Turkish artist remained for behind the Western painting until 1950's when modernization process accelerated. In those years they turned their faces to recent developments in Western art and started to try original creations by adding their own cultural features and experiences to those developments. This individualization process is rater different from the Western one, which had a parallel development to other fields. Until 1970's this development was usually based on trends rather than original creations. This process continued about untill 1970. Only after 1970's original creations started to appear stronger. Major trends of 1950-1970 can be summarized as the abstract trends which carried traditionalism in them and the figurative trends which were based on the social realitives of the time. These trends later prepared the ground for original creations.