Larendeli Hamdi`nin Leyla ile Mecnun Mesnevisi (metin/inceleme ve diğer Leyla ile Mecnun mesnevileriyle mukayesesi

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ Lârendeli Hamdî'nin LEYLÂ İLE MECNÛN MESNEVİSİ (İnceleme/Metin ve Diğer Leylâ ile Mecnûn Mesnevîleriyle Mukayesesi) Rıfat KÜTÜK Danışman: Yard.Doç.Dr. Numan KÜLEKÇÎ 2002, Sayfa: XXVII+813 Jüri : Yard.Doç.Dr. Numan KÜLEKÇÎ Jüri : Prof.Dr. Muhsin MACİT Jüri : Yard. Doç.Dr. Feridun ALPER Lârendeli Hamdî, hakkında kaynaklarda hiçbir bilgi bulunmayan bir XVI.yy. şairidir. Onun 1542 'de yazdığı Leylâ ile Mecnûn mesnevisi günümüze tek nüsha olarak ulaşabilmiştir. Bu nüshadan hareketle ortaya koyduğumuz metin 5433 beyitten oluşmaktadır. Hamdî, II.Selim'e sunduğu bu eserini vücuda getirirken Nizâmî'yi takip etmiş, Hatifi' den faydalanmış ve kendisinden de hikâyeye bazı motifler katmıştır. Lârendeli Hamdi'nin Leylâ ile Mecnûn mesnevisini inceleyen bu çalışma giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde XVI.yy.ın siyasî durumu ve mesnevi edebiyatı hakkında genel bilgiler verilmiş, Leylâ ile Mecnûn hikâyesinin kaynağıyla birlikte bu hikâyeyi kaleme alan Arap, Fars ve Türk şairlerine değinilmiştir. Birinci bölüm Lârendeli Hamdî hakkında eserinden çıkarılabilen bilgilerin tartışıldığı ve Leylâ ile Mecnûn mesnevisinin tanıtıldığı, mesnevinin şekil ve muhteva bakımından incelendiği bölümdür, ikinci bölümü Hamdî'nin eserinin, Fars edebiyatından dört, Türk edebiyatından on altı Leylâ ile Mecnûn mesnevisi ile konu ve motifler bakımından mukayesesi oluşturmaktadır. Üçüncü ve son bölümde ise Lârendeli Hamdî'nin eserinin mevcut tek nüshasının transkiribizeli metni, fonksiyonel sözlük ve mesnevinin metnine ait dizin yer almaktadır. Lârendeli Hamdî'nin eseri, aynı konuyu işleyen bir çok Türk şairi gibi Fuzûlî'nin gölgesinde kalmış olmasına rağmen, Leylâ ile Mecnûn hikâyesine ait birçok rivayeti bir arada vermesi, döneminin dil özelliklerini yansıtması bakımından Türk dili ve edebiyatı için zengin bir kaynak olarak değerlendirilebilir.

ABSTRACT Ph.D. Thesis The Leylâ and Mecnûn Masnavi of Hamdi from Lârende (Analysis- A Textual and other Leylâ and Mecnûn Masnavis with comparative) Rıfat KÜTÜK Supervisor : Assist. Prof. Dr. Numan KÜLEKÇÎ 2002, Page: XXVII+813 Jury : Assist. Prof. Dr. Numan KÜLEKÇÎ Jury : Prof. Dr. Muhsin MACİT Jury : Assist. Prof. Dr. Feridun ALPER Hamdî from Lârende, whow we hawe no information about, is a poet of sixteenth century. His Leylâ and Mecnûn masnavi written by himself in 1542 is the only existing masnavi. The context prepared by me is about 5433 pages. While trying to write Leylâ and Mecnûn masnavi that he presented to Selim the Second he had followed Nizamî, benefitted from Hâtifî and he added some figures about himself, too. This study searching the masnavi of Leylâ and Mecnûn written by Hamdî from Lârende consist of three parts. İn the beginning part he had tried to give some general information about Masnavi Literature and some biographical information about Turkish, Arabic and persion poets writing that Masnavi with its origin. The first part consist of a discussion about some information derived from Leylâ and Mecnûn Masnavi dealing with Hamdî from Lârende and an introduction about Leylâ and Mecnûn Masnavi and a contextual study of content and form. İn the second part it has been compared with four Leylâ and Mecnûn Masnavis from persion literature sixteen Leylâ and Mecnûn Masnavis from Turkish literature in accordance with subject and motives.İn the third and last part there has been an index about the context of the Leylâ and Mecnûn Masnavi a functional dictionary and the transcriptive content the only existed fasicule. Although the work of Hamdî had been influenced by Fuzûli such as many Turkish poets writing the same it may be realized to be a valuable reference book for Turkish Language and Literature because of houring linguistic features of the some time, giving many traditrons narratives alltogether obout the Masnavi.