Devlet kudretinin sınırlanması problemi açısından Raşit Halifeler Dönemi

Abstract

ÖZET DOKTORA TEZİ DEVLET KUDRETİNİN SINIRLANDIRILMASI PROBLEMİ AÇISINDAN RAŞİT HALİFELER DÖNEMİ Halis DEMİR Danışma: Prof. Dr. Hazma AKTAN 2003-Sayfa: Jüri: Prof. Dr. Hazma AKTAN Prof. Dr. Beşir GÖZÜBENLİ Prof. Dr. Niyazi USTA Doç. Dr. Şamil DAĞCI Doç. Dr. H. İbrahim ACAR Devlet kudretinin sınırlanması kamu hukukunun önemli problemlerinden birisidir. Konu, hukukun çeşitli başlıklarını ilgilendirmektedir. Günümüzde çeşitli kurumlar, bir te minat niteliğinde olarak sınırlama işlevi görmek üzere teklif edilmektedir. Ahlaki sınırlar insan haklarıyla ilgili sınırlar, kamu oyu, hukuk devletinin yapısı gereği bazı sınırlardır. Bu bahis seçim, anayasa sistemi, kuvvetler ayrılığı, yargı denetimi ve halk denetimi şeklinde dir. Bu başlıklar altındaki her bir kurumun devlet kudretini sınırlamada icra ettiği fonksi yon tartışılmaktadır. Raşit Halifeler dönemi Hz. Peygamberin vefatından itibaren devlet başkanlığına seçilen Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, ve Hz. Ali dönemleri içine almaktadır. Bu dönemde henüz devletin birçok kurumu ortaya çıkmamıştır. Halifeler, toplumdaki bazı uy gulama ve kurumlan da dikkate alarak adalet, nısfet, hakkaniyet ve eşitliği sağlamak için gayret göstermişler, ihtiyaçlarla orantılı olarak yeni kurumlar oluşturmuşlardır. Halifelerin ve diğer devlet görevlilerinin sınırsız, mutlak güç sahibi olmadıklarını hissettikleri anlaşılmaktadır. Kur'an ve Sünnet'e bağlılık, adalet, iyiliği emretmek ve kötü lüğü yasaklamak ile yöneticilikle halkın irtibatını sağlayan şûra prensibi devlet başkanını ve yetkilerini sınırlayan bazı prensiplerdir. Kurumlan ihtiyaçlar ortaya çıkardığına, kültür, ortam ve tecrübeye göre ihtiyaçlar farklı şekiller alabileceğine göre, prensiplerin varlığı, zihniyetin de varlığını ortaya koyacaktır. Konuyla ilgili tartışmalarda İslam Hukuk tarihindeki çeşitli tecrübeleri incelemek farklı çözümleri akıla getirmektedir, fikir dünyamıza bir zenginlik katmaktadır.

II SUMMARY DOCTORATE THESIS IN POINT OF LIMITING THE STATE POWER'S PROBLEM RASID CALIPHS ERA Halis DEMİR Supervisor: Prof. Dr. Hamza AKTAN 2003-Page: Jury: Prof. Dr. Hamza AKTAN Prof. Dr. Beşir GÖZÜBENLİ Prof. Dr. Niyazi USTA Assoc. Prof. Dr. Şamil DA?CI Assoc. Prof. Dr. H. Ibrahim ACAR Limiting of the state power is one of the important problems of public law. The subject deals with a short of titles of the law. In the present some kind of institutions are served as a guaranty for limitation. Moral limitations, the limitations about human rights, the public opinion are some limitations that of a government. It is still being discussed that the function of the each association below these titles on limiting the power of the state. The Rasid Caliph era includes the periods of Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman and Hz. Ali who are elected to be the minister after the death of Hz. Muhammad. Most of the institutions of the government were not exist in this period. Caliphs, considering some attitudes and institutes they tried to bring justice, equality and they established new institutes according to the necessity of the society. It is seen that Caliphs and men in the government were aware of their authority was not limitless and they did not have an exact authority. Dependence on Kur'an and Sünnet, justice, ordering the good and forbidding the bad and the council which made a connection between public and directors were some factors which limited the minister and his authority. Since the institutions are arised by the necessity and since necessity is changed into different forms by culture, environment, experience, the existence of these factors show the existence of the mentality about the matter at the same time. In the discussion on this matter, examining some experiments in Islam history gives some different solutions to minds that make our ideal world wealthy.