İstanbul Suriçi sebilleri

Abstract

Türklerin hayırseverliğe ve temizliğe verdiği önem, su tesisleri, sanat ve mimarilerinde önemli bir yere sahiptir. Hayır amaçlı yapılan çeşme ve sebiller, dönemlerinin en zarif eserlerini oluşturmuşlardır. Osmanlı Türk su mimarisinin en sanatsal yapılan olan sebiller, Türk mimarisine özgü olmaları açısından da önemlidir. Sebil, Arapça bir kelime olup çok çeşitli tanımlan yapılmaktadır. Genel anlamda sebil, yoldan gelip geçenlere hayır amaçlı su dağıtılan yerlerdir. Özel gün ve gecelerde ise meyve suyu veya şerbet dağıtmak için yapılmış küçük yapılardır. Sebil mimarisi, özellikle 14. yüzyılda Kahire'de ve Osmanlı başkenti İstanbul'da çok zengin, anıtsal örnekler vermiştir. Klasik dönem, Lale Devri, barok-rokoko ve ampir üslup özellikleri, küçük olması nedeniyle ilk olarak sebiller üzerinde denenerek, halkın beğenisine sunulmuştur. Bu üsluplar daha sonra diğer yapılarda uygulanmaya çalışılması açısından dikkat çekicidir. Suriçi sebilleri bulundukları yere, plan özelliklerine ve konumlarına göre de farklılıklar göstermektedir İstanbul meydan ve sokaklarının en güzel dekorlarından olan sebiller, mükemmel mimari düzenlemeleri, şebekeleri, taş süslemeleri, yazı(hat), kalem işi gibi bezemeleri de dönem ve üslup özelliklerinin anıtsal örneklerini sunmaktadır. Osmanlı mimarisine özgü yapılar olan sebiller, özellikle İstanbul'da Suriçi'nde yoğunlaşmaktadır. Surdışı sebilleriyle paralellik gösteren Suriçi sebillerini, birbirinden ayırmak zordur. Sebil gelişiminde, bir bütün olarak değerlendirilen sebiller, geçmişte sosyal yardımlaşmaya verilen önemi göstermesi açısından önemlidir.

The importance Turks give charity and cleanliness and water foundations have a prominent place in the art and architecture. Fountains and `sabils` built with a charitable purpose have been the most fine works of their periods. Sabils which are the most artistic constructions of Ottoman-Turkish water architecture are also important in terms of being peculiar to Turkish architecture. The word `sabil`is an Arabic word and has various definitions. Generally, it is a place where water is offered to the by passers with charity purposes. They are buildings to give fruit juice or sherbet in special days and evenings. The architecture of sabil has given rich and monumental samples, in particular in Cairo in the 14 th century and in Istanbul, the capital city of Ottoman Empire. When sabil architecture is generally examined and evaluated it is seen that classic period, tulip period baroque and the western movements such as rococo and ampir have been expermented on sabils and presented to the puplic taste. These styles receive attention as they are attempted to be applied to some other buildings. Embellishments with motives such as tulip, flower and tree branch have been actively used in the sabils of that period.Sabils in ramparts show difference as regards their plans and locations. These features affected by main styles are important in order to see a certain development. Sabils which are decorations of Istanbul's avenues and streets, present the monumental samples of the period with its embellishment, manuscripts, store carving and the architectural consructions. Sabils which are peculiar constructions of Ottoman architecture are intensive in rampart of Istanbul. It is impossible to distinguish sabils in rampartsshowing parallelism with sabils out of ramparts. Sabils considered as a whole, are important in specifying the importance given to social mutual aid.