Xıx. yüzyıl Osmanlı camilerinde kalem işi tezyinatı

Abstract

Türk sanatında çok geniş bir uygulama alanı bulmuş olan kalem işi tezyûnâtı, özellikleOsmanlı sanatının her döneminde, dini ve sivil mimaride büyük önem arz etmiştir. Kalem işibezemeleri sıva üstü, ahşap üstü, taş-mermer üstü, deri-bez üstü ve malakârû gibi tekniklerdeuygulanmaktadır.Kalem işi bezemeleri, klâsik dönem olarak bilinen XVI. yüzyılda, özellikle camilerinduvar, tavan ve kubbelerinde yer almıştır. Bu dönemde rûmû, hatayû, penç, gonca, yaprak,bulut gibi klâsik üslûba âit motifler, kalem işi bezemelerinde kullanılmıştır. Fakat klâsikdönemde yapılmış kalem işi bezemelerin bir çoğu, yanlış onarımlar sonucu günümüzeulaşamamıştır. Klâsik dönemin ardından, tezyûnatımızı etkisi altına alan barok, rokoko, ampirgibi Batılı sanat üslûpları, kalem işi tezyûnatımızda da yeni bir anlayışın ortaya konmasınasebep olmuş ve kalem işi bezemeleri XIX. yüzyılda bir tür duvar resmine dönüşmüştür.Bu dönemde, klâsik motiflerin yerini C, S kıvrımları, Batılı motifler ve natüralistüslûpta çiçek bezemeleri almış, duvar ve tavanlarda barok motiflerin arasında manzararesimleri görülmeye başlamıştır. Batılı üslûpların peşpeşe etkili olduğu bu dönemde, farklıüslûplara âit bezeme unsûrları çoğu zaman bir eserde aynı anda kullanılmıştır.XIX. yüzyılın sonlarında, millû akımların ortaya çıkmasıyla, Batı tarzındaki kalem işibezemelerin yerini neo-klâsik adı verilen geleneksel anlayışta bezemeler almıştır.

Interior decoration which have found wide application areas in Turkish art, has greatimportance especially in all period of Ottoman Art in terms of religious and civil architecture.Interior decorations apply by techniques such as; stucco, wood, stone-marble, leather-clothand malakâri.In the 16. th century which known as the classical period, interior decorationespecially can be seen on the walls, ceilings and domes of mosques. Interior decorations thatbelong to this era, was used like motifs such as rûmi, hatayû, penç, rosebud, leaf, cloud thosefrom the classical style. Unfortunately, due to the amiss the restorations, many of theseinterior decorations which were made in the classical period, have not been reached to thepresent. After the classical period, Western style such as barocco, rococo, empire whicheffected to our decoration, has caused a new concept in our interior decoration. and interiordecoration was changed into a kind of mural painting in 19. th century.In this period, C, S bends, western motives and the flower decorations in the naturaliststyle took the place of the classical motives and the scene paintings began to appear betweenbarocco motives on the walls and ceilings. This period, in which the western styles wereeffective successively, the style components those were belong to the different styles usuallywere used simultaneously in the same work of art.As the national movements were accured, in late era of 19. th century, the western style ofinterior decorations has turned into the consept that called neo-classic traditional interior decorations.