Erzurum Dutçu (Tuzcu) köyü ve çevresinde tarikat geleneğindeki tarihi mezarlıklar ve mezar taşları

Abstract

Anadolu'da Türklerin gittiği birçok bölgelerde görülen mezarlıklar ve mezartaşları, özellikle Türklerin Anadolu'ya geçiş yaptıkları, Doğu Anadolu bölgesindeyoğunluk kazanmaktadır. Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde görülen Türklerin eliyle veTürk kültüründen etkileşim sonucu oluşmuş olan mezarlıklar ve mezar taşları birer anıteserler olarak görünüp ve bir milletin geçmişini, tarihi birer belge niteliğinde ortayakoyması açısından son derece önemlidir. Yaşam, ölüm ve ölüm sonrası hayatla ilgiliderin anlatımlarla yüklü olan bu mezar taşları, tarih ve kültürel geçmişimizlekurduğumuz bağların ortak kültürel bir yaratımın bir parçası olarak görülmektedir.Erzurum İline bağlı Dutçu (Tuzcu) Köyü, Yunus Emre Mezarlığında yatmaktaolan tarikat mensuplarının, mutasavvıf kişilerin mezar taşları ve hayatları incelenip,yorumlanmış olup, bu bölgede yaşamış olan kişilerin ve önemli devlet işlerinde görevalmış kişilerin mezar taşları incelenip, yorumlanmıştır.Yunus Emre ve Tabduk Emre'nin mezarlarının burada yer alması ve Hz.Muhammed (s. a. v)'in soyundan gelen Esseyid Abdulğafur Has Hoca Efendinin veoğlu Resul Has Hoca Efendi'nin bu mezarlıkta yer alması ve önemli tarikat mensuplarıolan Şeyh Haşii Ali Efendi ve ondan görevini devr alan Şeyh Rasim Pilatin Baba'nın vemüritlerinin burada yer alması sebebiyle tarihi şehir olan Erzurum şehri için manevideğerler arz etmektedir.Mezar taşları üzerinde yer alan kitabeler okunup ve şahideler üzerindeki bitkiselve geometrik bezemeler yorumlanmıştır.Mezarlar ve mezar taşları kültürümüzü nesillerden nesillere aktaran ErzurumŞehrini mübarek kılan manevi değerlere sahip kişilerin yer alması açısından öneminikorumaktadır. Ecdadımıza ait olan bu yüce anıt eserlerin korunup gelecek nesillereaktarılması konusunda çalışmamızı ortaya koymaktayız.

In Anatolia, the number of the cemeteries and tombstones that are seen in manyregions where the Turks had been is increasing especially in the Eastern Anatoliaregion. The cemeteries and tombstones in various parts of Anatolia, which were formedby the Turks and as a result of interaction with the Turkish culture are regarded asmonuments and have great importance in terms of revealing the history of a nation ashistorical documents. These tombstones having deep narratives about life, death andpost-mortem life are considered as a part of a common cultural creation, and of the tieswe have established with our history and cultural past.The tombstones and lives of the members of the tariqa, Sufi people in the YunusEmre Cemetary in Dutçu village, Erzurum were examined and interpreted, thetombstones of the people who lived in this region and those who took part in importantState affairs were examined and interpreted.As the cemeteries of Yunus Emre and Tabduk Emre, Mr. Esseid Abdılgafur Hodjaand his son Mr. Resul Has Hodja who were the descendants of the Prophet Mohammed(Peace upon him) and such important cult members as Mr. Sheikh Hasii Ali and SheikhRasim Pilatin Baba who took over the duty from him and his followers were locatedhere, Erzurum, as a historical city, offers spiritual values.The inscriptions on the tombstones were read and the vegetative and geometricdecorations on the grave stones were interpreted.Tombs and tombstones remain important in terms of having spiritual values thatmake the city of Erzurum blessed by transferring our culture from generations togenerations. We reveal our work on the preservation and transfer of these greatmonuments belonging to our ancestors to future generations.