Sosyolojik ve psikolojik olguların etkisinde sanatta grotesk beden imgesi

Abstract

Rönesans döneminde yeniden keşfedilmiş olan Roma dönemi süslemelerinden adını alan grotesk biçim, uyumsuz olan formların yeni bir form oluşturmak için bir araya getirilmesidir. Bütün kültürlere ait mitolojilerde rastlanan insan hayvan karışımı tanrılar ve yaratıklar grotesk beden biçimi oluşturmanın kültürel altyapıya işleyen bir yönelim olduğunun kanıtıdır. Bu yönelim sanat tarihi boyunca, değişen sosyal ve kültürel şartların da etkisiyle, her dönem kendini farklı biçimlerde göstermiştir. Rönesans döneminde üretilen eserlerde metaforik anlamları iletmede araç halinde iken, Modern sanatta grotesk beden imgesi, dönemin ruhuna uygun şekilde, sanatçının yozlaşma, çöküş ve yabancılaşma duygularının beden üzerine dışavurumu haline gelmiştir. Postmodern dönemle birlikte sanatçılar, ifade araçlarını şok edici malzemelere ve yöntemlere doğru geliştirmiş ve izleyici deneyimi odaklı bir anlayış ortaya çıkmıştır. Günümüze kadar gelen süreçte sanatta grotesk beden, sınırlara ve tabulara zarar vermek hatta yıkmak üzere yola çıkan sanatçıların en önemli ifade yöntemlerinden biri haline gelmiştir. Grotesk bedenin sanattaki tasvirlerini ve sanatçıları grotesk imgeye yönlendiren sebepleri ortaya koymak için yapılan bu tez çalışmasının ilk bölümünde, grotesk kavramının kökeni, tarihsel süreç içerisinde değişen tanımlamaları üzerinde durularak, kavramla bağlantısı olan çeşitli kuramcılara ait, felsefik ve psikolojik kavramlar ele alınmıştır. Bedenin kategorilere ayrılarak incelendiği ikinci bölümde sağlıklı, güzel ve normal olarak görülen bedenden yola çıkılarak bedeni grotesk tanımına yaklaştıran, normal dışı görülen ucube beden anlayışı üzerinde durulmuştur. Sanatsal üretimin ilk ilham kaynağı olarak görülebilecek dinler ve mitolojilerde rastlanan grotesk canlılar ve bunların sanattaki temsillerinin araştırıldığı üçüncü bölümden sonra, dördüncü, beşinci ve altıncı bölümde, Rönesans'tan günümüze kadar gelen süreç boyunca sanat tarihinde grotesk beden imgesinin geçirdiği dönüşümler, örnek olarak alınan sanatçılar ve sanat eserleri üzerinden incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Grotesk, Beden, Grotesk Beden, Sanat, Çağdaş Sanat

The grotesque form, which is named after the Roman period ornaments rediscovered during the Renaissance, is the bringing together of unmatching forms to create a brand new form. The human-animal mixture of gods and creatures found in mythologies of all cultures proves that forming a grotesque body form is a penetrating orientation to the cultural infrastructure. This trend has been manifested in different forms throughout the history of art, with the effect of changing social and cultural conditions. While in the works produced in the Renaissance period, as a means to transmit metaphorical meanings, the grotesque body image in modern art has become an expression of the artist's degeneration, collapse and alienation feelings on the body in accordance with the spirit of the time. Along with the Postmodern era, artists have developed expression tools towards shocking materials and methods, and focused on viewer experience. In the process up to present, the grotesque body in art has become one of the most important expression methods of the artists who set out to harm or even destroy the boundaries and taboos. In the first part of this thesis, which was made in order to reveal the imagery of the grotesque body and the reasons leading the artists to grotesque imagery, it's discussed the roots of the grotesque concept, the changing definitions in the historical process, and the philosophical and psychological concepts of various theoreticians connected with the concept. In the second part, the body is divided into categories, on the basis of body seen as healthy, beautiful and normally, emphasized on the concept of freak body which seems to be abnormal and approximates the body to the grotesque definition. After the third episode in which grotesque creatures and their representations in art are searched for in religions and mythologies that can be seen as the first inspiration for artistic production, In the fourth, fifth and sixth episodes, the transformations of the grotesque body image in the history of art, from the Renaissance to present, have been examined through examples of artists and works of art.Key Words: Grotesque, Body, Grotesque Body, Art, Contemporary Art