Döviz kuru belirsizlikleri ve yatırımlar: Türkiye örneği (1988-2007)

Abstract

Yatırımlar, ekonomi politikalarında önemli bir yere sahiptir. Teorik olarak belirsizlik, yatırım kararını etkileyen önemli faktörden biridir. Belirsizlik kavramı, ilk olarak 1980'lerde yatırımların belirleyicilerinden biri olarak ekonomik literatüre girmiştir. Bununla birlikte belirsizliğin yatırımlar üzerindeki etkilerine dair iki farklı görüş vardır. Görüşlerden ilki, riskten kaçınan yatırımcı davranışı ile belirsizliğin yatırımlar üzerindeki olumsuz etkilerine işaret ederken, ikincisi ise risk arzulayan yatırımcı varsayımından hareketle belirsizliğin kârları artırarak, yatırım artışına neden olabileceğini ifade eder.Belirsizliklerin farklı kökenleri olsa da bu çalışmada döviz kuru belirsizliğinin yatırımlar üzerindeki etkileri inceleme konusu yapılmıştır. Artan küreselleşme sonucu kurdaki hareketler ve dolayısıyla kurdaki belirsizlik, yatırımcılar açısından önemi giderek artan bir faktör halini almıştır. Bu nedenle çalışma üç ana başlık altında şekillendirilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde döviz kurunda değişmelere ve dalgalanmalara yola açan faktörlere açıklama getiren teoriler yanında döviz kuru belirsizliğiyle doğrudan ilintili olan döviz kuru sistemlerine yer verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise döviz kuru belirsizliğinin ölçülmesi yanında döviz kuru belirsizliğinin yatırım üzerine etkilerini ele alan ampirik çalışmaların bulguları da irdelenmiştir.Çalışmanın son bölümünde ise 1980 sonrası dönemde dünya ekonomisine daha fazla entegre olan Türkiye ekonomisi örneğinde döviz kuru belirsizliğinin toplam ve özel sektör yatırımları üzerindeki etkileri, ekonometrik yöntemlerle inceleme konusu yapılmıştır. Çalışmada 1988:Q1-2007:Q3 dönemine ait üçer aylık veriler dikkate alınarak Toda-Yamamoto nedensellik testleri uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular, döviz kuru belirsizliğinden hem toplam hem de özel sektör yatırımlara doğru tek yönlü bir nedensel bir ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Dolayısıyla bu bulgu, Türkiye ekonomisinde yapılacak yatırımlar açısından döviz kuru istikrarının önemine işaret etmektedir.

Investment has an important place in economic policies. Theoretically, uncertainty is one of the important factors affecting investment decisions. The concept of uncertainty has primarily entered into economic literature, as one of the determinative issues in 1980s. However, there are two different opinions about impact on investment of uncertainty. First opinion is point the negative impact of uncertainty on investments by the behavior of investor risk aversion. The second opinion points that uncertainty causes investment arise by increasing profit with the assumption of investors having risk appetite.Although there are different origins of uncertainty, in this thesis it is studied on effect of exchange rate uncertainty on investment. As a result of increased globalization exchange rate volatility and its uncertainty has been a major factor for the investors. For this reason, this thesis has been shaped under three main parts. It is mentioned about theories that explaining factors causing exchange rate changes and volatilities in the first part of this study. In addition to this exchange rate systems directly related to exchange rate uncertainty taken place in the first part. In the second part, it is mentioned exchange rate uncertainty measurement and it is discussed findings of empirical studies about effect of exchange rate uncertainty on investment.At the last part of this study, it is examined the effect of exchange rate uncertainty on total and private sector investment by econometrical methods, on the example of Turkey being integrated to the world economy after 1980s. In this study Toda-Yamamoto causality test model has been applied for the period 1988:Q1-2007:Q3 that includes quarterly data. The findings of the study show that there is one-way causal relation from exchange rate uncertainty to total and private sector. Therefore, these findings point the importance of exchange rate investment of stability for the future investment in the economy of Turkey.