Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi`nin tahmîsleri ve Bânet Su`âd Tahmîsi`ne el-`Uryânî tarafından yapılan şerh

Abstract

Bu çalışmayı yapma amacımız, bazı Osmanlı âlimleri tarafından Arapça olarak kaleme alınan edebî eserlerden birinin ortaya çıkarılmasıdır. Sözkonusu âlimler, Lâle devrinin akabinde şeyhulislâmlık yapmış olan Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi ve pek çok şehirde kadılık vazifesinde bulunmuş ve el-`Uryânî lâkabıyla tanınmış olan Osman b. Abdullah el-`Uryânî el-Kilîsî'dir.Çalışma, Arap şiirinin güzide kasidelerine Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi tarafından yapılan tahmisleri ve bu tahmislerden biri olan Tahmîsu Kasîdeti Bânet Su`âd'a yapılan şerhi içermektedir.Giriş Bölümünde okuyucuya ışık tutması amacıyla medih, şerh, tahmis kavramlarını açıkladıkBirinci Bölüm'de Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi'nin hayat hikâyesini ve eserlerini ele aldık.İkinci Bölüm'de Ka`b b. Zuheyr, el-Bûsîrî ve Nûruddîn ed-Dimyâtî'nin meşhur kasidelerine yapılan tahmislerin listesini verdik ve Mehmed Esad Efendi'nin bu kasîdelere yapmış olduğu tahmîsler hakkında bilgi verdik.Üçüncü Bölüm'de el-Uryânî Osman Efendi'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verdikten sonra Tahmîsu Kasîdeti Bânet Su`âd'a yaptığı, ?Merâsidu'l-Murâd Şerhu Tahmîsi Bânet Su`âd? adını verdiği şerhin metodu, kaynakları, yazma nüshaları ve eserin tahkîkinde izlediğimiz yolu belirttik.Dördüncü Bölüm'de ise Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi'nin yapmış olduğu Arapça tahmislerin ve el-Uryânî Osman Efendi'nin yapmış olduğu şerhin tahkîkli metinlerine yerverdik.Anahtar Kelimeler: Tahmîs, Kasîde, Medih, Şerh, Kasîde-i Bürde, Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi, Ka`b b. Zuheyr, el-Bûsîrî, Nûruddîn ed-Dimyâtî, Osman b. Abdullah el-`Uryânî el-Kilîsî

The aim of this study is to introduce literary works of art which were committed to paper in Arabic language by some of the Ottoman scholars. Aforementioned scholars are Shaykh al-Islam Mehmed Esad Effendi who carried out the duty of being shaykh al-Islam following the Tulip Era and Osman b. Abdullah el-`Uryânî el-Kilîsî? who was known by the pseudonym el-Uryânî and carried out the duty of being kadi in many cities.The study includes the takhmises made by Shaykh al-Islam Mehmed Esad Effendi on distinguished odes of Arabic poetry and the comment made on Tahmîsu Kasîdeti Bânet Su?âd which is one of those takhmises.In the prolog part, to enlighten we expalined the terms; praise, comment, and takhmis.In the first part, we dealt with the life story and the works of Shaykh al-Islam Mehmed Esad Effendi.In the second part, we gave the list of the takhmises made on the prominent odes of Ka?b b. Zuheyr, el-Bûsîrî and Nûruddîn ed-Dimyât and gave information about the takhmises on this odes made by Shaykh al-Islam Mehmed Esad Effendi.In the third part, after giving information about the life and the works of el Uryani Osman Efendi we defined the methods, sources, written print of the şerh which he called ?Merâsidu?l-Murâd Şerhu Tahmîsi Bânet Su`âd? made on Tahmîsu Kasîdeti Bânet Su`âd and the verification of the work.In the fourth part, we discussed the verified texts of Arabic tahmis made by Şeyhulislâm Mehmed Esad Efendi and şerh made by el Uryani Osman Efendi.Key Words: Takhmis, qasîde, exaltation, explain, qasîde-i bürde, Shaykh al-Islam Mehmed Esad Effendi, Ka`b b. Zuhayr, el-Bûsîrî, Nûruddîn ed-Dimyâtî, Osman b. Abdullah el-`Uryânî el-Kilîsî.