Edirneli Şâhidî`nin Leylâ vü Mecnûn (Gülşen-i Uşşak) Mesnevisi: İnceleme-Tenkitli metin

Abstract

Edirneli Şâhidî, 15. yüzyıl Divan edebiyatı şairlerindendir. Kaynaklarda hakkında yeterince bilgi bulunmayan şairin, Osmanlı şehzadelerinden Cem Sultan'ın Rodos'a gidişine kadar, yanında yer aldığı fakat bu yolculuğa iştirak etmeyip İstanbul'da kaldığı bilinmektedir. Edirneli Şâhidî, bu ilişkisinden dolayı edebiyat tarihçilerinin verdiği isimle Cem Şâirlerinden biri olarak vasıflandırılmaktadır.Edirneli Şâhidî, Anadolu'da yazılan Leylâ vü Mecnûn mesnevisini ilk kez kaleme alan sanatçıdır. Ayrıca eser, Anadolu'da yazılan en uzun mesnevi olarak bilinmektedir. Mesnevi 5660 beyittir. Şair, eserini oluştururken Leylâ vü Mecnûn mesnevisini ilk kez yazan Nizâmî ve divan şiiri şairlerinden Şeyhî'den faydalanmıştır.Bu çalışmada hakkında hiçbir detaylı çalışma tespit edemediğimiz Edirneli Şâhidî'nin Leylâ vü Mecnûn (Gülşen-i Uşşâk) mesnevisinin tenkitli metni hazırlanmıştır. Daha sonra eser, modern roman inceleme teknikleri dikkate alınarak tahlil edilmeye çalışılmıştır. Şairin edebi yönünün, poetikasının tespit edildiği çalışmada, eserin muhteva ve dış özellikleri incelenmiştir. Mesneviden yola çıkılarak; hem Türk, hem de Arap kültürüne ait sosyal özellikler ve mesnevideki tasavvufî unsurlar tespit edilmiştir. Eserin transkrpsiyonlu tenkitli metni çalışmanın son kısmında yer almaktadır.Edirneli Şâhidî'nin eserinde yer alan birçok gazel, Fuzûlî'ye ilham kaynaklığı edecek ve Divân'ında yer alan bazı gazellere nazire olacak güzelliktedir. Araştırmacıların bu güne kadar dikkatini çekmeyen Edirneli Şâhidî'nin eseri; dil özellikleri, yenilikleri açısından Fûzûlî'yi haber veren lirik anlatımı ve mesnevideki tasavvûfî bakışa zemin hazırlayan öncü bir eser olduğu hakikattir. Bu çalışma, Leylâ vü Mecnûn mesnevisinin Edirneli Şâhidî bağlamında ve genelde, Türk edebiyat tarihi açısından özel bir önemde olduğunu ilk defa ortaya koymaktadır.

Edirneli Sahidi, for whom we have limited information in resources, is one of the classical ottoman poets of the 15th century. It is known that he was with prince cem sultan until his departure to rhodes, but didn't participate in the journey and stayed in Istanbul. Due to this relation Edirneli Şahid is considered as one of the Cem Şairleri by the literary historians.Edirneli Şahidi was the first poet who has written Leyla vü Mecnün which was written in Anatolia. Besides this the work was also known as the longest mesnevi written in Anatolia. Mesnevi has 5660 couplets. The poet followed up the Leyla vü Mecnün's first writer Nizami and the classical Ottoman poet Şeyhi..In this study we have tried to analyze Edirneli Şahidi's Leyla vü Mecnün (Gülşen-I Uşşak) about which we couldn't find any detailed study by taking account the modern novel analysis techniques. In the study, in which the poets literary genre and poetics were determined, the content and the external features of the work was examined. Based on the Mesnevi both Turkish and Arabic social features have been identified besides mystical elements Text of the Mesnevi is at the last part of this study.It can be seen that Edirneli Şadihi's language features, who has written the parable which is limited to Fuzuli's personality is as good as Fuzuli's in terms of language, innovation and presentation. This study points out that Leyla vü Mecnün has a special importance both in the study of Edirneli Şahidi and the history of Turkish Literature.