ÇANAKKALE İLİNDEKİ OSMANLI DÖNEMİ CAMİLERİNİN RESTORASYON ÖNCESİ VE RESTORASYON SONRASI ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Selçuklular' ın son dönemlerinde başlayan ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde gelişerek devam eden Türk-İslam hakimiyetinin, Çanakkale ve çevresinde inşa edilen eserlerin kültürel kimliğini önemli ölçüde etkilediği anlaşılmaktadır. Bu çerçevede, İslam dininin bir simgesi ve Müslüman halkın ibadet yeri olarak camilerin inşa edilmeye başladığı görülmektedir. İlk caminin Anadolu topraklarında Lapseki'de, Avrupa kıtasında ise Gelibolu'da yapıldığı bilinmektedir. Daha sonra ise, Osmanlı dini mimari eserlerinin, yörenin diğer bölgelerinde de, inşa edildiği görülmektedir. Çanakkale şehir merkezinde ise, Fatih Sultan Mehmet döneminde cami yapım sürecinin başladığı anlaşılmaktadır.Bu araştırmada, Çanakkale bölgesinde bulunan ve Osmanlı döneminde inşa edilen camiler, genel özellikleriyle tanıtıldıktan sonra, restorasyon öncesi ve restorasyon sonrası mimari özellikleri genel olarak irdelenmektedir. Öncelikle, camilerin restorasyon projesi ve rölövelerinin, özgünlük düzeyi temel boyutları itibariyle gözden geçirilmektedir. Özellikle, restorasyon sürecinde yapılan çalışmaların mimari yapının özgün özelliklerine uygunluk durumu farklı boyutlarıyla incelenmektedir. Daha sonraki aşamada ise, konuya ilişkin olarak genel değerlendirmelere yer verilmektedir. Araştırma ve inceleme sürecinde, cami ve mescitlerle ilgili olarak yerinde yapılan gözlem ve incelemenin yanında, Balıkesir Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nden alınan bilgi ve belgelerden önemli ölçüde yararlanılmıştır.Araştırma sonucunda ulaşılan verilere göre, Çanakkale ilinde bulunan 28 cami ve 3 namazgahtan restorasyonu yapılan 16 cami ve 1 namazgahın özgün durumlarına sadık kalınarak restore edildikleri anlaşılmaktadır. Ancak, 3 adet caminin de, önceki dönemlerde yıkılarak yeniden inşa edildiği konuyla ilgili belgelerde ifade edilmektedir. Bu süreçte, özgünlüğe uygunluk boyutuyla, sınırlı da olsa, bazı hatalı uygulamalarla karşılaşabilmektedir. Bazı camilerin ise, restorasyon projesi hazırlanmış olmasına rağmen, henüz restore edilmediği görülmektedir. Diğer taraftan, restorasyon projesi hazırlanmış olan ve şu anda ibadete açık olmayan cami/camiler de bulunmaktadır. Camilerin restorasyon süreci genel olarak değerlendirildiğinde, restorasyon projelerinde özgünlüğe titizlikle riayet edildiği ve bu özelliğin uygulama sürecinde de ön planda olduğu ifade edilebilir.Anahtar Kelimeler: Çanakkale, Çanakkale Osmanlı Dönemi Camileri, Osmanlı Dönemi Cami Mimarisi, Rölöve, Restorasyon

It has been understood that The Turkish – Islam authority, starting at the Seljuk's last period and proceeding to The Ottoman Empire's period, had an significant effect upon cultural identities of the artifacts constructed in Çanakkale and city surroundings. In this manner, the mosque was seen to be constructed, which is the symbol of Islam and the prayer room for the Muslims. The first mosque was known to build in Lapseki, Anatolian while Gelibolu was the first city in Europe. Moreover the religious architectural works were built in the other cities in Ottoman Empire. It has been understood that Fatih Sultan Mehmet Mosque was started to built in the city center of Çanakkale. This research has analyzed the architectural features of the mosques built in the Ottoman Empire before and after restoration in Çanakkale after the mosques' common features has been introduced. First of all, the restoration projects of the mosques and their reliefs , and their originalities was analyzed generally. Especially the works made during the restoration period were analyzed according to appropriacy to original features of the architectural work in terms of different perspectives. The research included in the common assessment according to the work in the latter analysis. The research and analysis period were benefited from the documents and data, obtained from regional directorate for foundations in Balıkesir, as well as observation and survey of mosques and other prayer rooms. According to the research results, it has been determined that 16 mosques and 1 prayer rooms -28 mosques and 3 prayer rooms in Çanakkale- were restored in reference to their original features. But it was stated in the formal documents that 3 mosques were also demolished and reconstructed in the former times. However there are some improper practices finitely in terms of originality. Although some mosques' restoration projects were prepared, it has been seen that there has been no restoration Works of them. On the other hand, there are the mosques whose restoration projects were made and which are close to worship. According to the general assessment of the mosques' restorations, it could be stated that the restoration projects have been abided by the their originalities properly, and also these features have been at forefront in the practice periods. Keywords: Çanakkale, Ottoman Empire Mosques in Çanakkale, the Mosque Architecture in the Ottoman Empire, Relief, restoration