Akademik personelin örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma düzeylerinin öğrenilmiş güçlülük yönünden değerlendirilmesi

Abstract

ÖZETAmaç: Bu araştırmanın amacı; Üniversitelerin spor bölümlerinde çalışan akademik personelin örgütsel stres kaynakları, stresle başa çıkma yöntemleri ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerini inceleyerek; örgütsel stres kaynakları ile stresle başa çıkma yöntemlerinin öğrenilmiş güçlülük bakımından ilişkisini araştırmaktır.Materyal ve Metot: Araştırmanın evrenini; üniversitelerinin Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulları ile Spor Bilimleri Fakültelerinde görev yapan akademik personel oluştururken; örneklem grubunu ise 16 farklı üniversiteden 63'ü kadın, 208'i erkek olmak üzere toplamda 271 akademik personel oluşturmuştur. Araştırmada çalışanların öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin belirlenmesi için Rosenbaum (1980) tarafından geliştirilen ve Türkçe'ye uyarlaması Siva ve Dağ (1991) tarafından yapılan 36 soruluk `Rosenbaum Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği` kullanılmıştır. Ölçekten alınan puanın yüksek olması bireylerin kendini denetleme becerilerinin sık kullanılması ve dolayısıyla başa çıkma stratejilerinin de sıklıkla kullanılması anlamı taşımaktadır. Araştırmada katılımcıların örgütsel stres kaynakları ve stresle başa çıkma yaklaşımlarını belirlemek amacıyla veri toplama aracı olarak, Balcı (1993) tarafından geliştirilen, Karagül (2011) tarafından kısa formu oluşturularak güvenirlik analizi yapılan `Üniversite Öğretim Elemanlarının İş Stresi` adlı anket kullanılmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek için frekans analizi, bağımsız gruplarda t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve farklılığın hangi gruptan kaynaklandığını belirlemek içinde LSD testi uygulanmıştır. Örgütsel stres kaynakları, stresle başa çıkma ve öğrenilmiş güçlülük ilişkisini araştırmak içinde korelasyon analizinden yararlanılmış ve anlamlılık düzeyi (p<0,05) alınmıştır. Bulgular: Yapılan çalışmada katılımcıların örgütsel stres kaynakları ile öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasında düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır (r=,166**). Yine stresle başa çıkma ile öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki tespit edilmiştir (r=,312**). Sonuç: Katılımcıların örgütsel stres kaynaklarından etkilenme durumu arttıkça, öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin de arttığı; yine katılımcıların stresle başa çıkma yöntemlerini kullanma düzeyi arttıkça, öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin de arttığı sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Stres, Örgütsel Stres, Stres Yönetimi, Öğrenilmiş Güçlülük

ABSTRACTAim: In this study it is aimed at analysing source of organisational stress and the level of coping with the stress in respect of learned resourcefulness of academic staff by scrutinising source of organisational stress and the level of coping with the stress in respect of learned resourcefulness of academic staff working in sports departments of universities. Material and Method: Target population of the study consists of academic staff working in Faculty of Sport Sciences and School of Physical Education and Sport in Universities. Sample group include 63 females and 208 males totally 271 academic staff from 16 different universities. In the study, It has been `The Rosenbaum Scale of Learned Resourcefulness ` developed by Rosenbaum and arranged into Turkish by Siva and Dağ (1991) including 36 questions in order to determine the level of learned prepotence of academic staff. Higher scores in the scale means that individuals frequently apply for the self-control so strategies for coping with the stress is frequently used. In the study, it has been used the questionnaire of `Working Stress of Academic Staff` developed by Balcı (1993) and reliability analysis implemented by Karagül (2011) by creating short form as a collecting data in order to determine the sample's organisational stress and approach for coping with the stress. In the study, it has been used those; frequency analysis for demographic aspects of the samples, t test and analysis of variance for independent groups and LSD test for detecting the source of difference. Besides, correlation analysis has been used in order to investigate the relationship between organisation stress, coping with stress and learned resourcefulness and significance level is (p<0,05). Findings: In the study, it has been found out that there is a low-level positive relationship between the organisational stress and learned resourcefulness (r=,166**). Likewise, there is a moderate-level positive relationship between coping with stress and learned resourcefulness (r=,312**). Result: In the study, It has been concluded that the level of learned resourcefulness rises if the samples are influenced from the organisational stress; Likewise, the level of learned resourcefulness rises if the samples uses the strategies for coping with the stress more often. Key Words: Stress, Organisational Stress, Stress Management, Learned Resourcefulness