Bölgesel kalkınmada aracı kurumlar olan kalkınma ajanslarının Türk idari teşkilatı içerisindeki konumu

Abstract

Bu çalışma ile bölgeselleşme, yerelleşme ve yerel özerklik kavramları doğrultusunda şekillenen ve bölgesel kalkınmada merkez ile yerel arasında aracı kurumlar olarak nitelendirilen Kalkınma Ajanslarının yönetişim esaslı yapılar olarak Türk İdari Teşkilatı içerisindeki konumunun incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada öncelikle Türk İdari Teşkilatının genel çerçevesi ve sınırlılıkları belirtilmiş, ülkede yapılan ulusal ve yerel kamu yönetimi reformları ele alınmış, yerelleşme ve yerel özerklik kavramları doğrultusunda uygulanan bölgesel kalkınma politikaları incelenmiştir. Sonrasında Bölge Kalkınma Ajanslarının genel yapısı ve dünyadaki durumu incelenerek, Türkiye'deki Kalkınma Ajanslarının idari sistem içerisindeki yeri, tüzel kişiliğinin tespiti, merkezi ve yerel yönetimlerle ilişkileri, Sayıştay denetimi kapsamına alınmaları, sosyal politika yönleri ve üniter yapıdaki konumları açısından belli saptamalar yapılmıştır. Çalışmanın sonunda, Kalkınma Ajanslarının, yönetişim esaslı yapılar oldukları için idari yapı içerisindeki yönetim esaslı birimler arasında yer almadıkları tespit edilmiştir. Kamu tüzel kişiliği niteliklerine sahip olmaları nedeniyle kamu tüzel kişilikleri olarak kabul edilen ajansların özel hukuk tüzel kişiliği nedeniyle tüzel kişiliklerinin netlik kazanmadığı, bu durumunda idari sistemdeki kamu kurumları şeklinde kabul edilmelerine engel olduğu saptanmıştır. Devletin üniter yapısı açısından güçlü merkeziyetçi yapı ve merkezle bağlantılı birimler olmaları nedenleriyle sorun teşkil etmediği, sosyal devlet ve politikaları açısından ise gerekli kurumlar oldukları, sosyal devlete katkı sağladıkları tespit edilmiştir. Bölgesel kalkınmadaki rolleri ve işlevsellikleri açısından merkezle yerel, il ile bölge, bölge ile bölge arasında aracı kurumlar oldukları belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kalkınma Ajansları, Bölgesel Kalkınma, Yönetişim, İdari Teşkilat, Kamu Tüzel Kişiliği, Özel Hukuk Tüzel Kişiliği

Through this study it is aimed that the status of development agencies that are described as intermediaries between local and centre for regional development and that are shaped in accordance with localization and local autonomy notions are analyzed as governance-based structures within the Turkish Administrative Organization. In this study firstly the general framework and restrictions of the Turkish Administrative Organization and limitations are specified for that purpose, national and public administration s reforms made in country are dealt, the regional development policies implemented in line with localization and local autonomy notions are examined. Secondly by examining the general structure and the status of regional development agencies in the world, the position of Turkish development agencies within the administrative system, their determination of legal entity, their relations with centralized and local administration, their being under the scope of Court of Accounts are determined in terms of social policy aspects and positions in the unitary structure.At the end of the study, as the development agencies are governance-based structures, it is determined that they are not among the administration-based units within the administration system. On the grounds that they have public entity qualities, it is determined that as the agencies accepted as public entities have private legal entity, their legal entity does not turn out to be clear, so this situation hinder their identity as public enterprises within administration system. As they are the units that are strong centralized structure to a unitary structure of the state and is connected to center, it is addressed that they should not pose a problem. It is identified that they are required institutions in terms of social state and policies and they contribute to social state. It is determined that they are intermediaries between centre and local, province and region, region and region with regards to their roles within regional development and performance.Keywords: Development Agencies, Regional Development, Governance, Administrative Organization, Public Entity, Private Legal Entity