Enerji güvenliği bağlamında orta Asya enerji politikaları

Abstract

Enerji güvenliği, uluslararası ilişkilerin önemli konularından birini oluşturmaktadır. Devletler, enerjiye ulaşmada şu noktalara dikkat etmektedirler: 1. Enerji kaynaklarına herhangi bir risk olmadan ulaşmak, 2. Mantıklı ve pratik enerji kaynaklarına ulaştıktan sonra enerjiyi güvenli bir şekilde transfer etmek,3. Enerji erişimini hükümetleri veya rejimleri değiştirmeden sağlamak. Ekonomik gelişmenin sürdürülebilir olması için güvenli enerji transferi şarttır. Bu durumda enerji güvenliğinde iki unsur önem kazanır: Birincisi, gelişmiş ülkelerin gittikçe artan enerji ihtiyaçlarının yanı sıra, Hindistan ve Çin gibi hızla gelişmekte olan ülkelerin enerji tüketimlerinin artmasıdır. İkincisi ise, enerji kaynaklarının önemli bir kısmının istikrarlı rejimlere sahip olmayan ülkelerde bulunmasıdır. Bundan dolayı enerji güvenliği, ülkelerin dış politikalarında önemli bir yer işgal etmektedir. Böylece enerji meselesi jeopolitik değişken olarak güç dengelerinde ayrı hususiyet kazanmıştır. Enerjiye ulaşma ülkelerin ekonomik karar alma süreçlerinde stratejik bir öneme sahiptir. Bundan dolayı küresel sistemdeki oyuncuların her biri enerji güvenliği kavramına yeni anlamlar yüklemiştir. Bu arada dünyanın en önemli petrol ve gaz rezervlerine sahip Orta Doğu ülkeleri, dünya enerji güvenliğinde önemli stratejik konuma yükselmiştir. Bu kaynakları iyi değerlendirmek için hem alıcı, hem satıcı konumunda bulunan ülkelerin stratejik enerji ortaklıklarına ihtiyaç duyarlar. Mesela Hindistan ve Çin bu konuda ciddi atılımlar yapmaktadır. Bu çalışma, enerji güvenliği bağlamında Orta Asya enerji politiklarını ele almaktadır. Bugün enerji, hayatın vazgeçilmez unsuru olarak ayrı bir önem kazanmıştır. Zira gelişen teknoloji, enerji ihtiyacını gittikçe artırmakta ve buna bağlı olarak bir yandan enerji krizleri yaşanmakta, diğer yandan arz talebi karşılamadığından ülkeler arasında savaşlar meydana gelmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada, esasen enerji güvenliğini etkileyen hususlara değinilmiştir. Ayrıca ülkeler arasında enerji yüzünden çıkan ekonomik ve siyasi anlaşmazlıklar, enerji güvenliği yönünden önem kazanan bölgeler ve ülkeler ele alınmıştır. Tezin birinci bölümünde, literatür taraması yapılarak enerji ile ilgili kavramlar ve enerji kaynakları üzerinde durulmuştur. Bu yapılırken bilhassa enerji çeşitleri ve kaynaklarının dönemler içinde kazandığı anlam ve önem vurgulanmıştır. İkinci bölümde enerji güvenliği ve terörizm ilişkisi, enerjiye bağlı olarak vuku bulan siyasi ve askerî olaylar ile enerji arz güvenliği ve millî güvenlik ilişkisi ele alınmıştır. Son bölümde ise, Orta Doğu ile Orta Asya ülkelerinin genel enerji rezervleri, ABD'nin enerji politikası, enerjiden kaynaklanabilecek gerilim ve çatışma ihtimallerine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Jeopolitik, Enerji, Enerji Güvenliği, NATO, ABD, Rusya, Orta Doğu, Orta Asya.

Energy security has been on of the important issues of international relations. Countries should pay attention to the points below while having an access to energy;1.Reaching energy without any risks,2.After reaching logical and practical energy, transferring energy safely,3.Providing energy access without changing governments or regimes.Energy transfer is compulsory in order to have a sustainable economic growth. In this respect, two elements are significant for energy security. The first one is the increase in energy consumption in developing countries such as India and China as well as the gradually increasing energy needs in developing countries. The second one is that the great majority of the energy sources are in the countries which do not have stable regimes. For that reason, energy security occupies an important place in the foreign policies of the countries. Thus, the issue of energy has gained a whole new significance as a variable in power balances.Access to energy has a strategic importance for countries during the process of decision-making. For that reason, each actors in the global system provided new meanings to the concept of energy security. In the meantime, Middle East countries which have the most important oil and gas reserves in the world have gained significant strategic status in world's energy security. In order to make the best of those sources, the countries which are buyers and sellers are in the need of a strategic energy partnership. For example, India and China have made significant moves on this issue.This study touches upon the Middle East energy policies in terms of energy security. Today, energy has gained a whole new importance as an indispensable part of our lives. For developing technology increases the need of energy day by day and correspondingly on the one hand, there are energy crisis, on the other hand countries have wars with each other as the supply demand has not been provided. Thus, in this study, the issues affecting energy security have been mainly touched upon. Besides, economic and political conflicts among countries appearing due to energy, regions and countries gaining importance in terms of energy security have been discussed.In the first chapter of the study, concepts related to energy and energy sources have been studied after literature review has been discussed. While doing that, especialy types of energy and the significance and importance of sources have been emphasized.In the second chapter, the relationship between energy security and terrorism, political and military events appearing as a consequence of energy and the relationship between security of energy supply and national security have been analyzed. In the last chapter, general energy reserves of the Middle East countries and Central Asian countries, energy policies of USA, possibilities of disturbances and conflicts due to energy issues have been touched upon.Keywords: Geopolitics, Energy, Energy Security, NATO, USA, Russia, Middle East, Central Asia.