Karaz, Pulur ve Güzelova höyüklerinden ele geçen obsidiyen buluntuların değerlendirilmesi

Abstract

Bu tezin amacı, Erzurum Bölgesi'nin günümüzde olduğu gibi tarihöncesi dönemde de yerleşime en uygun alanlarından olan Erzurum Ovası'nda yer alan Karaz Höyük, Pulur Höyük ve Güzelova Höyük yerleşimlerinin, 1940'lı ve 1960'lı yıllar arasında yürütülen kısa süreli kazı çalışmaların bilinmezlikler ile dolu olan arkeolojik geçmişini müze depolarından çıkararak, buluntuların değerlendirmeye alınmasıdır. Obsidiyenin hammadde olarak Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi'nde bol miktarda bulunması bölge yerleşimlerinin yontmataş alet endüstrisi içerisinde, obsidiyen buluntuların yetkin bir sayıda olmasını sağlamıştır. Bu açıdan yerleşimlerin obsidiyen buluntuları tekno-tipolojik bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Geç Kalkolitik Dönem'e tarihlenen bölge kronolojisinin de etkisiyle aslında yerleşimlerin yontmataş endüstrileri için ayrıcalıklı bir teknolojiden bahsetmek mümkün değildir. Tipolojik değerlendirmeler sonucunda da alet tipolojilerinin toplumun ihtiyaçları doğrultusunda yönlendirildiği ve yerleşim bazlı bir endüstrinin varlığı gözlenmiştir. Ayrıca yerleşimlerden ele geçen obsidiyen buluntuların bir kısmı üzerinde yapılan kimyasal analiz çalışmaları buradan ele geçen obsidiyenlerin, bölge dışındaki obsidiyen merkezlerinden geldiğini gösterir. Bu buluntuların yerleşim içerisinde bulunan diğer aletlerden tipolojik olarak da farklılık göstermesi bölgeler arası ilişkileri ortaya koymaktadır.

The purpose of this thesis is to evaluate the finds which was discovered between 1940 and 1960 in Tumulus of Karaz, Pulur and Güzelova, where have been located on the plain of Erzurum Region and always been the most proper area for settlement, by exposing the archelogical history in museum storages in order to uncover the obscurities during the excavations made for a short period of time.The abundantly presence of obsidian as a raw material in Northeast Anatolian Region provided a significant number of obsidian finds in palaeolith tool industry of the settlements. . In this respect, the obsidian finds of settlements have been evaluated by techno- typological approach. It is not likely to speak of an exclusive technology for palaeolith tool industry due to the influence of Late Calkolitic Era. By the result of typological evaluation, the typology of the tools was motived by the needs of the society and the industry was centered on the settlement. Additionaly, the chemical analysis made on some of the obsidian remains from the settlement shows that these obsidian were brought from the obssidian centers outside of the region. The typological difference between the local tools and these finds proves the inter-regional relations.