Öznellik ve nesnellik bağlamında dini tecrübe

Abstract

Dinî tecrübe, özellikle son dönem din felsefesi çalışmalarının ele aldığı temel problemlerden biridir. Dinî tecrübenin önemi, sadece Tanrı'nın varlığına dair bir argüman olarak kullanılmasından değil, aynı zamanda çağdaş epistemolojiye yeni bir bilme tarzı kazandırmasından kaynaklanmaktadır. Ancak epistemolojiyi dar sınırlar çerçevesinde gören birçok yaklaşım, dinî tecrübenin bilişsel bir değerinin olmadığını iddia etmiştir. Bu nedenle dinî tecrübe öznelliğe mahkum edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada ilk olarak, öznellik ve nesnellik kavramlarının felsefe ve sosyal bilimlerdeki arka planı incelenmiştir. Daha sonra ise dinî tecrübenin mahiyeti, özellikleri, önemi ve epistemolojik boyutu ele alınarak konunun temelleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Ayrıca dinî tecrübenin öznel olduğunu iddia eden felsefî, psikolojik ve sosyolojik yaklaşımlar ayrıntılı olarak irdelenmeye gayret edilmiştir. Bununla birlikte dinî tecrübelerin tamamen öznelliğe mahkum edilemeyeceğini ve dolayısıyla bu tür tecrübelerin nesnel bir tarafının bulunduğunu söyleyen iddialar da ele alınmıştır. Son olarak, dinî tecrübede öznellik ve nesnellik iddialarının bu tecrübeyi savunmada veya reddetmede ne kadar güçlü olduğu irdelenmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Dinî tecrübe, mistisizm, tasavvuf, Tanrı, öznellik, nesnellik, din felsefesi, din psikolojisi, epistemoloji.

Religious experience is one the main problems addressed in especially recent religion philosophy studies. Importance of religious experience stems from not only its usage as an argument to existence of God but also its bringing a new way of knowing to contemporary epistemology. However, many approaches which assume narrow borders for epistemology claimed that there is not any cognitive value of religious experience. Therefore, religious experience has been condemned to subjectivity. In this study, background of subjectivity and objectivity in philosophy and social sciences has been investigated at first. Afterward, nature of religious experience, its features, importance, and epistemological dimension have been addressed and therefore, its foundations of have been laid out. Moreover, I have tried to evaluate in detail philosophical, psychological and sociological approaches that claim religious experience as subjective. Besides, I addressed the approaches that claim religious experience can not be condemned to subjectivity and therefore, this kind of experiences have objective sides. Finally, I tried to investigate strength of the claims of subjectivity and objectivity in defending or rejecting this experience.Key words: Religious experience, mysticism, subjectivity, objectivity, philosophy of religion, psychology of religion, epistemology.