Serbedârî Devleti`nin siyasî, içtimaî ve iktisadî tarihi (1336-1382)

Abstract

Bu tezin amacı mertçe yaşamak için başımızı darağacına veririz sloganıyla İran coğrafyasında Şiâ temelli bir devlet kuran Serbedârîlerin varlığını ortaya koymaktır. Sebzevar'ın Baştin kasabasında yaşayan Abdürrezzak adlı bir kişi tarafından devletleştirilen Serbedârîler, hem dinî hem de siyasî iki hükümdar tarafından yönetilmişlerdir. Bu durum iki farklı hükümdarın devletin geleceğiyle ilgili kararlarda ortak bir noktada birleşememeleri sonucunu doğurmuş ve halk, kendi içinde dervişler ve askerler olmak üzere ayrışmaya başlamıştır. Sosyal adalet çerçevesinde yönetici ile halk arasındaki örülü duvarı ortadan kaldırarak yöneticilerin halk üzerindeki keskin otoritesini zayıflatan Serbedârîler, varlıklarını manevi güce dayandırmak suretiyle Moğol baskısından kurtulmaya çalışmışlardır. Dinî yapı çerçevesinde çizmiş oldukları bu siyasî yolda siyaset ile dinî harmanlamak suretiyle halkın Şiâ'ya yönelmesini sağlamışlardır. Günümüz İran'ındaki dinî zeminin tohumlarını XIV. yüzyılın ortalarında Serbedârîler atmıştır. Bu açıdan değerlendirildiğinde yarım asırdan az bir süre hüküm süren bu silik devletin bırakmış olduğu etki dikkate değerdir. Halktan herhangi birinin rahatlıkla hükümdar olabildiği bir devlet modeline sahip olan Serbedârîler, geniş bir coğrafyada aynı kimlikte ortaya çıkan birçok isyanın da isim babası olmuşlardır.Anahtar Kelimeler: Serbedârî, Sebzevar, Şiâ, Derviş, İsyan.

The aim of this thesis is to present the existence of Serbedârîs who came into existence in Iran with the motto we sacrifice our lives in order to live manly and founded a Shia based state. Serbedârîs, which formed into a state by a man called Abdürrezzak who lived in Bastin town in Sebzevar, were ruled by a religious and a political ruler. This caused disagreements in meeting on a common ground and lead people to separate as dervishes and soldiers. Serbedârîs who weakened the sharp authority of the rulers by breaking the wall between the rulers and the public, tried to get rid of Mongol oppression basing their existence on divine power. Blending politics and religion in the path they framed with a religious structure, they made people convert to Shia. The seeds of religious ground in Iran had been sown by Serbedârîs in XIV. From this perspective, the impact of this weak state that ruled less than half a century is remarkable. Serbedârîs who has a state model in which anybody from public can easily become a ruler, have also been the name fathers of many other revolts emerging with the same identity in a wider geography. Keywords: Serbedârî, Sebzevar, Shia, Dervish, Revolt.