Yapısal kırılmaları dikkate alan birim kök testleri: Başlıca makro iktisadi değişkenler üzerine bir uygulama

Abstract

Zaman serileri analizlerinde değişkenler arasında anlamlı ilişkilerin elde edilmesi, serilerin durağan olmasına bağlıdır. Bu nedenle analizlerde kullanılan serilerin durağan olup olmadıklarının birim kök testleri ile incelenmesi gerekmektedir. Ancak geleneksel birim kök testlerinde karşılaşılan genel sorun yapısal kırılmaların dikkate alınmamasıdır. Hâlbuki iktisadi zaman serilerinin kriz dönemleri, yapısal reformlar, siyasi bunalımlar vb. nedenlerle yapısal kırılmalara maruz kalması olası bir durumdur. Yapısal kırılmaların olduğu bir zaman serisinde geleneksel birim kök testleri sapmalı sonuçlar verebilmektedir. Bu amaçla çalışmada Türkiye'ye ilişkin başlıca iktisadi değişkenlerin aylık ve yıllık verileri kullanılarak serilerin durağan olup olmadıkları yapısal kırılmaları dikkate alan birim kök testleri ile test edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, yapısal kırılmaları dikkate alan birim kök testleri genel olarak birim kök sıfır hipotezini reddetme yönünde daha fazla kanıt sunmaktadır.

Obtaining meaningful relationships between variables in time series analysis depends on stationarity of the series. Therefore, whether the series used in the analyzes are stationary or not should be examined with unit root tests. However, the main problem encountered in traditional unit root tests is that structural breaks are not taken into account. However, the exposure of economic time series to structural breaks is a possible situation in crisis periods, structural reforms, and political crisis and so on. In a time series with structural breaks, the traditional unit root tests can give biased results. For this purpose, in this study, whether the monthly and annual data of the main economic variable of Turkey are stationary or not were tested with the unit root tests that considered structural breaks. According to the results of the study, the unit root tests that consider structural breaks generally provide more evidence for rejecting the unit root null hypothesis.