Iğdır ovası yüzey topraklarının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile mekaniksel özellikleri arasındaki ilişkiler

Abstract

5. ÖZET Bu araştırmat İğdır ovası yüzey topraklarının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile mekanik Bel özellikleri arasındaki ilişkile ri ortaya koyabilmek amacıyla ele alınmıştır. Bu amaçla ovayı temsilen ovanın yaklaşık 3/4 'lük kesiminden ve tarla tarımı yapılmakta olan alan lardan 21 adet yüzey toprak örneği toplanmıştır. Toprakların kil içeriği, özgül yüzey alanı, katyon değişim ka pasitesi ve higroskopik su değerleri ile likit limit, plastik Ümit, doğrusal uzama katsayısı, yüzde büzülme, büzülme oranı, hacımsal büzül me, doğrusal büzülme ve serbest şişme indeksi değerleri arasında önemli pozitif ve büzülme sınırı değerleri ile önemli negatif korelasyonlar elde edilmiştir. Ayrıca, toprakların organik madde içeriği ile likit limit, plastik limitj doğrusal uzama katsayısı, yüzde büzülme, hacımsal büzülme ve doğrusal büzülme değerleri arasında önemli pozitif, büzülme sınırı değerleri ile önemli negatif korelasyonlar saptanmıştır. Toprak ların kireç içeriği ile incelenen bu mekaniksel özellikler arasında her hangi bir korelasyon kaydedilememiştir. Toprakların şişme-büzülme potansiyellerinin bir ölçüsü olarak kabul edilen COLE-kesek değerleri ile COLE-çubuk değerleri arasında önem li bir ilişki elde edilmiştir. Bu ilişki, araştırma konusu topraklarda şişme-büzülme zararlarının çoğunlukla şiddetli ve çok şiddetli olduğunu ortaya koymaktadır. Toprakların likit limit, plastik limit, doğrusal uzama katsayısı, yüzde büzülme, büzülme oranı, hacımsal büzülme, doğrusal büzülme ve ser best şişme indeksi gibi mekaniksel özellikleri arasında karşılıklı önem li pozitif, büzülme sınırı ile önemli negatif korelasyonlar elde edilmiştir. Araştırma konusu toprakların bazı temel fiziksel ve kimyasal özel likleri ile mekaniksel özellikleri arasında elde edilen bu ilişkilerden yararlanılarak, temel toprak özelliklerinden herhangi birinin bilinmesi ve ilgili regresyon eşitliğinde yerine konulmasıyla istenilen mekaniksel özellik tahmin edilebilir*

SUMMARÎ The objective of this research work was to investigate the relationship between some physical and chemical properties and mechanical properties of the soils. For this purpose, 21 surface samples (0-20 cm) were collected from arable lands, İğdır plain, eastern part of Turkey. A significant relationship was found between clay content, specific surface area, cation exchange capacity and hygroscopic water and liquid limit, plastic limit, coefficient of linear exten sibility, shrinkage percent, shrinkage ratio, volumetric and linear shrinkage, shrinkage limit and free swelling index of the soils* In addition, a significant relationship was also found between organic matter content and liquid limit, plastic limit, linear extensibility, shrinkage percent, volumetric and linear shrinkage and shrinkage limit, but no relationship with lime content was noted. A significant correlation was obtained between coefficient of linear extensibility (COLE-clod), which is a commonly used measure of the shrink-swell capacity of soils, and CQLE-red. This correlative relationship show that the shrink-swell hazards in the studied soils are mostly severe and very severe. On the other hand', a close relationship was found between some mechanical properties such as; liquid limit, plastic limit, COLE, shrinkage percent, shrinkage ratio, shrinkage limit, volumetric and linear shrinkage and free swelling index. Some of the mechanical properties of the soils may be estimated, as a first approximation, by a knowledge of pedological properties, eg, clay content, specific surface area, cation exchange capacity, and hygroscopic water, and by using one af the regression equations calculated»