Küreselleşmeye direnme mekânları: Siirt kahvehane kültürü

Abstract

Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, küreselleşme kavramının mevcudiyeti; sonuçları ve tartışmalı boyutlarıyla bir arada ele alınmıştır. İkinci bölümde ise, kahve, çay ve kahvehane kavramlarının ne zaman ortaya çıktığı ile Türkiye Cumhuriyeti'nde ne zaman yerleşik kavramlar haline geldiği, hangi dönüşüm evrelerinden geçtiği açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise Siirt ili, boş zaman etkinlikleri ve Siirt ilindeki boş zaman faaliyetleri arasında kahvehanelerin yeri ele alınmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemi olan görüşme kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında yapılan görüşme ile kültürel ilişkilerin niteliği, Siirt ilindeki hâkim örgütlü sosyalleşme mekânları olan kahvehane kültürü üzerinden ele alınmaya çalışılmıştır. Bu kültürel ilişkiler, günümüz dünyasında varlık kazanmış ve giderek artmakta olan küresel mekanizmalara direniş olarak kahvehaneler ile `Siirt kahvehane kültürü` üzerinden tartışılmaya gayret edilmiştir. Gündelik hayatın koşuşturmalı, endişeli temposuna inat, kamusal aidiyetin ortak pratik geliştirmesini mekâna atfedilmiş değer ve anlam yönüyle diğerlerinden farklı kılan belirleyici etkenler tartışmaya açılmıştır. Bu şekilde küresel ile yerel olarak ayrılmış iki zıt kavramsallaştırmayı; gelenekselin ekonomik, toplumsal, siyasal pek çok boyutuyla ötesinde duran kaçınamayacağımızı sandığımız değerler karşısında yavaşlıkla ne ölçüde yaşayabileceği sorgulanmıştır. Bu bakımdan çalışmamız yerel kimliğin temsillerini ve kadim değerlerini karşıt tezleriyle yeni baştan okumamıza ve anlamamıza olanak sağlamıştır. Sonuçta, küreselleşme ile sunulanlardan ayrı bir dünya tasavvurunun mümkün olabilme ihtimali ile yerel değerlerin varlığı tartışmaya açılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kahvehane, kültür, küreselleşme, gündelik hayat, boş zaman, Siirt kültürü.

This study consists of three chapters. In the first chapter, the presence of the concept globalisation was discussed together with its outcomes and controversial dimensions. In the second chapter, when the terms coffee, tea and kahvehane (a traditional teahouse and meeting place for men) appeared and when they became commonly used terms in the Republic of Turkey, and what word formation processes they went through were explained. In the third chapter, Siirt province, free time activities in Siirt and the role of teahouses (kahvehane) in terms of free time activities in Siirt were discussed. The study was conducted using interview, which is a qualitative research method. Thanks to the interviews done within the scope of the study, the nature of cultural relations was analysed through teahouse culture in Siirt, which are for socialisation. These cultural relations were discussed through teahouses and the `Siirt teahouse culture` as a resistance to global mechanisms that have gained presence in today's world and are becoming more widespread. In response to the rush and anxious pace of everyday life, common practical development of institutional belonging was studied in terms of value and meaning given to a location which make it different from others. In this way, how far and slowly one could live the two opposing conceptualizations, local and global with respect to values one thinks one cannot avoid, which are beyond the economic, social and political dimensions of the traditional, were questioned. In this regard, this study enabled the researcher to read from the beginning and understand the representations of the local identities and their old values with their counter-thesis. In conclusion, the existence of local values was opened to debate, possibly due to the likelihood of a different world conception from the ones presented by globalization.Keywords: Kahvehane, teahouse, culture, globalization, everyday life, free time, Siirt culture.