Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî`nin Mu`tezile mezhebindeki yeri ve belli bazı fikirleri

Abstract

Bu çalışmamızda Ebu Reşid en-Nîsâbûrî'nin Mu'tezile mezhebindeki yerini ve başlıca görüşlerini inceleme konusu yaptık. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde takip edilen metod, yararlanılan kaynaklar ve Mu'tezile mezhebinin ortaya çıkışına dair bir takım bilgiler verdik. Nîsâbûrî, son dönem Mu'tezilesinin önemli temsilcilerinden biri olup, Kadi Abdulcebbar'ın vefatından sonra Basra Mu'tezilesinin riyasetini üstlenmiştir. Kadi Abdulcebbar'a nispeten daha az tanınmaktadır. Ömrünün ilk yıllarında Mu'tezile'nin Bağdat ekolüne mensup iken daha sonra Basra Mu'tezilesine intisap etmiştir. Bu bakımdan o, Mu'tezile'nin her iki ekolünü de yakından tanıyan bir isim olmuştur. Büveyhilerin hüküm sürdüğü topraklarda yaşamış ve ünlü vezir Sahib b. Abbad'ın tertip ettiği ilim meclislerine katılmıştır. Görüşleri üzerinde Ebu Haşim el-Cübbâî büyük oranda etkili olmuştur. Çalışmamızın ilk bölümünde bu hususlara işaret ettik.Nîsâbûrî, Basra Mu'tezilesine mensup düşünürlerden etkilenmiştir. Ancak o, önceki düşünürleri olduğu gibi taklit etmeyerek ele aldığı meseleler itiabari ile kendisine has bir takım yorumlar da yapmıştır. Onun görüşlerine baktığımız zaman teorik ve ahlaki kaygılar ön plandadır. Bağlı olduğu mezhebi savunmak gibi mutaassıp bir tavır içerisinde bulunmamaktadır. Onun kendi ifadesi ile ''delil mezhebe göre değil; mezhep, delile göre bina edilmelidir.'' O, ele aldığı meselelerde bu ilkeye büyük bir sadakat göstermektedir.

In this work we have examined the place and main views of Abu Rashid al-Nasabur in the Mu'tazila sect. Our work consists of introduction and two parts. In the introduction we gave some infformation on the method followed, the resources used and the emergence of the Mu'tazila sect.Nîsâbûrî is one of the most important representatives of the recent Mu'tazilites, and after the death of Kadi Abdulcebbar he undertook the reign of Basra Mu'teziles. Kadi Abdulcebbar is relatively less well known. In the early years of his life, he belonged to the school of Baghdad of Mu'tazila sect, but later he joined Basra Mu'teziles. In this respect, he became a name familiar with both styles of Mu'tazila sect. He lived in the lands where the Bundesh ruled and attended the science councils organized by the famous vizier Sahib b. Abbad. His views have been influential in the great position upon Abu Huashim al-Jübbai. In the first part of our work we pointed out these issues.Nîsâbûrî was influenced by thinkers belonging to Basra Mu'teziles. However, he has also made a number of his own comments on the issues he has dealt without imitating the previous thinkers. When we look at his views theoretical and moral concerns are on the front plan. He does not have an unconventional attitude of defending sects that he is bound. According to his own statement '' the evidence is not according to the sect; denomination, madness.` He shows a great deal of loyalty to this principle in matters he dealt with.