Baltık mimarisi etkisinde Kars (Batum örnekleriyle karşılaştırmalı)

Abstract

Kars ve Batum şehirleri kuruluşlarından itibaren birçok kültüre ev sahipliği yapan derin bir geçmişe sahiptir. Süreç içerisinde görülen gelişim şehirlerin kuruluşunda, dokusunda ve mimarisinde çeşitliliğe sebep olmuştur. Özellikle 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonrasında her iki şehrinde Rus işgalinde kalmasıyla yeni bir oluşum süreci başlamıştır. Askeri ihtiyaçlar doğrultusunda idari, askeri ve dini alanda gerçekleştirilen imar planında eski yerleşim yerleri olduğu gibi bırakılmış, ızgara plan sistemi kullanılarak yeni yerleşim birimleri oluşturulmuştur. Tezin konusunu oluşturan Kars ve Batum şehirlerinde Rus işgali süresince uygulanan Baltık mimari üslubunun şehirde yarattığı yeni düzen ve mimari planlama incelenmiştir. Uygulanan bu mimari planlamada cephe tasarımları, girişler, pencereler, konsollar ve alınlıklar gibi mimari elemanların benzerlikleri, farklılıkları 19. ve 20. yüzyıl Batılılaşma dönemi içerisinde değerlendirilip üslup özellikleri analiz edilmeye çalışılmıştır. Batılılaşma döneminde yabancı mimarlar tarafından İstanbul'a getirilen, oradan da Anadolu'ya yayılan Neoklasik, Neobarok, Neorönesans, Art Nouveau gibi batılı Eklektik üsluplardan oluşan cephe tasarımlarının yansımaları Kars ve Batum şehirlerinde yer alan yapıların cephelerinde izlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kars, Batum, Baltık Mimari, Batılılaşma.

The cities of Kars and Batumi have long history of hosting many cultures. The development, which seen in the process caused diversity in the establisment, structure and architecture of the cities. Especially, a new generation process has started both cities remaining in the Russian occupation after the Ottoman-Russian war of 1877-1878. In the direction of the military neccessity the old settlements were left as they were in the administrative militory and religious development plan, and new settlements were established by using the grid plan system.In the cities Kars and Batumi, which are the subject of the thesis, the new order and architectural planning of the Baltic architectural style applied during the Russian occupation were examined. In this architectural plannig, the differences between the architectural elements such as facade designs, entrances, windows, consollor and pediments were evolvoted in the 19th and 20th centuries in the westernization period and the stylistic features were analyzed. During the westernization period, the facades of the facade desidns, which consisted of western eclektic styles such as Neoclassic, Neobarok, Neorenaissance and Art Nouveau, which were brougth to İstanbul by foreign architects, were observed on the facades of the buildings in Kars and Batumi.Key Words: Kars, Batumi, Baltic Architecture, Westernization.