Iğdır ovası koşullarında pamuk ve şekerpancarı üretiminde sulama yöntemlerinin karşılaştırılması üzerine bir araştırma

Abstract

İğdır ovası koşullarında, pamuk ve şeker pancarı üretiminde sulama yöntemle¬rinin karşılaştırılması amacıyla Köy Hizmetleri İğdır Araştırma istasyonunda üç yıl süren bir araştırma yapılmıştır. Çalışmada konu olarak pamukta dört, şeker pancarında üç değişik sulama yöntemi ele alınmış ve üç yinelemeli ola¬rak tesadüf parselleri deneme desenine göre düzenlenmiştir.Araştırmada konu olarak aşağıdaki sulama yöntemleri incelenmiştir.A : Pamukta yağmurlama sulama yöntemiB : Pamukta uzun tava (border) sulama yöntemiC : Pamukta daraltılmış uzun tava (kerdi) sulama yöntemiD : Pamukta karık sulama yöntemiE : Şeker pancarında yağmurlama sulama yöntemiF : Şeker pancarında uzun tava (border) sulama yöntemiG : Şeker pancarında daraltılmış uzun tava (kerdi) sulama yöntemiSulamalara, 0-120 cm derinliğindeki toprakta yararlanılabilir suyun pamukta % 35 düzeyine düşmesi yani % 65 'i bitki tarafından tüketilmesi; Şeker panca¬rında % 30 düzeyine düşmesi yani % 70'i bitki tarafından tüketilmesi, anla¬rında başlanmıştır.Ekimde pamuk için erkenci Çukurova-1518, şeker pancarı için ise monogerm Allyx tohum çeşitleri kullanılmıştır. Pamuk bitkisine 10,0 kg/da N, 7,0 kg/da P^O^; şeker pancarı bitkisine 24 kg/da N, 15,0 kg/da P^O^ ile her ikisine e- şit olarak 6,0 kg/da K^O üzerinden gübre uygulanmıştır.Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıda belirtildikleri gibi özetlenmiştir.1.Araştırma sahası topraklan farklı derinliklere bağlı olarak siltli—ki İli ve silltii-kiUi-tm bünyeli, hacim ağırlıkları 1,22-1,32 gr/cm3 arasında ve su al¬ma (infiltrasyon) hızlan 2,5-6,0 cm/saat gibi yüksek olarak saptanmıştır.2.Toprakların çeşitli emme kuvvetlerinde tuttukları su içerikleri belirlenerek, pF eğrileri oluşturulmuş. Buna göre ortalama olarak tarla kapasitesi 477,0 mm, solma noktası 259,5 mm saptanmıştır.3.Araştırmada kullanılan sulama suyu analiz edilmiş sulamaya elverişlilik yö¬nünden ^2^1 sımfında olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bu suyun bünyesinde taşı¬dığı sedimentlerde analize tabii tutularak bol miktarda kum parçacıkları içer¬diği belirlenmiştir.4.Su alma (infiltrasyon) ve su ilerleme hızlarından yararlanarak deneme yeri toprak koşullarında 0-120 cm toprak derinliği, % 0,5 arazi eğimi için pamuk bitkisinde uzun tava (border) boyları 92-104 m, karık boyları 69-81 m, şe¬ker pancarı bitkisinde ise uzun tava (border) boyları 100-114 m, karık boyla¬rı 74-88 m aralarında bulunmuştur.5.Pamuk ve şeker pancarı bitkilerine uygulanan sulama suyu miktarları, sula¬ma sayıları ve tarihleri yıllara göre ayrı ayrı belirlenmiştir. Buradan pamukta üç kez sulama ve *föö,4 mm sulama suyu, şeker pancarında sekiiz kez sulama ve i290,0 mm. sulama suyu elde edilmı'ştı'r.6.Farklı sulama yöntemlerinde ortalama değerler itibariyle tarla su uygula¬ma randımanları yağmurlama sulamada % 72,94, uzun tava (border) sulamada % 69, 70, daraltılmış uzun tava (kerdi) sulamada % 70,12 ve karık sulamada % 72,78 olarak saptanmıştır.7.Araştırmada pamuk bitkisinde ortalama 200 gün olan vejetasyon süresi i- çin 75,0 cm, şeker pancarında ortalama 171 gün olan vejetasyon süresi için87,0cm etkili kök derinlikleri saptanmıştır.8.Bitki su tüketim miktarları,, üç yılın ortalamaları olarak Blaney-Criddle yöntemine göre pamukta 748,9 mm, şeker pancarında 1481,2 mm bulunmuş¬tur.Pamukta en yüksek su tüketimi aylık 218,6 mm, günlük 7.0 mm ile Temmuz, şeker pancarında aylık 460,3 mm, günlük 14,8 mm ile Ağustos aylarında ger¬çekleşmiştir. Mevsimlik su tüketim katsayıları (k) ise pamukta 0,73, şeker pancarında 1,43 olarak saptanmıştır.9.Hasat sonrası elde edilen ürün miktarları (kg/da), sulama yöntemleri ve yıllar itibariyle kütlü pamuk ve kök şeker pancarı olarak aşağıda verilmiştir.Hasat sonuçları ile yıllar ve sulama yöntemleri arasında istatistiki anlamda % 1 düzeyinde önemli ilişki saptanmıştır.10.Araştırmadan elde edilen en yüksek ürün miktarları sırasıyla pamukta karık, uzun tava (border), yağmurlama ve daraltılmış uzun tava(kerdİ); Şeker pancarında uzun tava (border), yağmurlama ve daraltılmış uzun tava (kerdi) sulama yöntemlerinde olmuştur. Her iki bitkide de son sırayı alan fakat ova¬da yaygın olarak uygulanan daraltılmış uzun tava (kerdi) sulama yönteminin az ürün vermesinin en önemli nedeni, nergis denen şedde yapıcı aletlerle eki¬lebilir arazi üzerinde geniş-yüksek ve gereksiz tumpların oluşturulmasıdır.SulamaPamukŞeker pancarıYöntemleri198619871988198619871988Yağmurlama194,8258,0163,2667880447167Uzun tava (border)213,6283,1172,8838885977263Daraltılmış uzuntava (kerdi)184,0234,8158,2697572376969Karık219,6289,7191,211.Araştırma sonucunda, ovada tarımı yapılan pamuk ve şeker pancarı bitki¬leri' sulamasında şöyie sulama programlan beli!rienmi!ştir.Pamuk için ; Ekimden 30-40 gün sonra İlk su olmak üzere 20-25 gün aralık¬larla ikinci, üçüncü suların verilmesi ve üçüncü son suyun Temmuz ayı son haftasını geçmemesi. Şeker pancarı için ; Ekimden 30-40 gün sonra ilk, yak¬laşık 20 gün sonra ikinci bunları izleyen 15-20 gün aralarla üçüncü, dördüncü ve 10-13 gün aralarla beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci suların verilmesi ve sekizinci son suyun Eylül ayı ilk haftasını geçmemesi gereklidir.12.Sulama yöntemlerinin günümüz koşullarında yapılan ekonomik analizleriyle kârlılıkları belirlenmiştir. Buna göre yağmurlama sulama yöntemi her İki bit¬kide de ekonomik çıkmamıştır. En yüksek kârlılık pamukta karık daha sonra uzun tava (border), şeker pancarında uzun tava (border) sulama yöntemlerin¬de saptanmıştır.13.İğdır ovasında yapılacak pamuk üretiminde elde edilecek ürün miktarını, birinci derecede etkileyecek en önemli etken son su uygulama tarihinin çok İyi bilinmesidir. Araştırmada bu tarihin Temmuz ayı son haftası olabileceği ve kesinlikle Ağustos ayı İçerisine kaymaması gerektiği saptanmıştır. Zirabu tarihten sonra verilecek sulama suyu bitkinin vejetatif gelişimini hızlandı¬racak ve geç koza açımına yahut bir kısım kozaların hiç açmaması gibi arzu edilmeyen sonuçlara neden olacaktır.14.Şeker pancarı kök gövdesinde yapılan çeşitli kalite belirleyici analizlerden, en önemli olan % şeker varlığı en yüksek oranda daraltılmış uzun tava (ker¬di), en az oranda yağmurlama sulama yöntemlerinde saptanmıştır. Oysa kök gövdesi büyüklüğünün yağmurlama sulama yönteminde aana fazla olduğu göz¬lenmiştir.

The research including a period of three years has been conducted at İğdır Rulai Services Research Station in order to compare the irrigation methods concerning cotton and sugar beet growth under İğdır plain conditions. In this research; As a subject of diffirent irrigation methods, which, are fours on cot¬ton, threes on sugar beet, were studied on and they are designed according to the randomized plot design with three replications..The irrigation methods are studies as followings :A : Sprinkler irrigation method on the cottonB : Border irrigation method on the cottonC : Narrow border irrigation method on the cottonD : Furrow irrigation method on the cottonE : Sprinkler irrigation method on the sugar beetF : Border irrigation method on the sugar beetG : Norrow border irrigation method on the sugar beetIrrigations, whose water can be avaible in the depth of 0-120 cm, were start¬ed when the avaible water capacity reached 35 % for cotton and 30 % for sugar beet.In the sowing, early Çukurova-1518 was used for cotton, monogerm Allyx for sugar beet. 10,0 kg/da N and 7,0 kg/da^or cotton î 24,0 kg/da N and15,0kg/da^or suSar beet, 6,0 kg/da K^O for both of them were appli¬ed as the fertilizer before seeding.The results of the research can be summarized as following :1.The texture of the researching area soils -depending upon the diffirent depths- is fixed as silty-clay and silty-clay-loam ; the volume weights of these soils are fixed 1,22-1,32 gr/cm3 ; the infiltration speeds of them are fixed 2,5-6,0 cm/hour.2.By fixing of the weter-implicit which is kept in various absorptive powers; pF lines are occured. According to this : As an avarage of the field capacity is fixed about 477,0 mm and wilting point is fixed about 259,5 mm.3.Irrigation water used in the research is analysed and fixed that it was in the group of ^2^1 *n resPect availability of irrigation. And analysing of the sediments which are in this water, it is found that there are a lot of sandy parts in it.4.In the research area under the soil condition. By using of the speeds of infiltration and water mosing. For the cotton ; border heights 92-104 m, furrow heights 69-81 m. For sugar beet ; Border heights are 100-114 m, fur¬row heights 74-88 m in conditions of 0-120 cm soil depth and 0,5 % slope.5.The amounts of irrigation water applied to cotton and sugar beet are fix¬ed according to the irrigation numbers dates and years. This way ; In the cotton, three irrigations and 486,4 mm irrigation water are obtained and in sugar beet, eight irrigation and 1290,0 mm irrigation water are obtained.6.In the diffirent irrigation methods, as an avarge, field water application efficiencies are as follows ; In sprinkler method 72,94 %, in border irrigati¬on method 69,70 %, in narrow border irrigation method 70,12 % and in fur¬row irrigation method 72,78 %.7.In this research ; For cotton whose vejetation duration is 200 days, the root depth is 75,0 cm. For sugar beet whose vejetation duration is 171 days, the root depth is 87,0 cm.8.Plant water consumption amounts -according to the Blaney-Criddle Method- as an average of three years are 748,9 mm in cotton 1481,2 mm in sugar beet. The highest water consumption in cotton is monthly 218,6 mm, daily -7,0 mm in July. The highest water consumption in sugar beet is montly 460,3 mm, daily 14,8 mm in August. The coefficients of seasonal water consumpti¬on are 0,73 in cotton, 1,43 in sugar beet.9.After the harvest yield responses (kg/dec) of cotton and sugar beet from difffirent irrigation methods for all years are shown below.IrrigationmethodsCottonSugar beet198619871988198619871988Sprinkler194,8258,0163,2667880447167Border213,6283, i172,8838885977263Narrow border184,0234,8158,2697572376969Furrow219,6289,7191,2Corralation existed at 1 percent level between the harves yield responses and irrigation methods.10.The highest yield amouts resulted from the research are by way of fur¬row, border, sprinkler and narrow border in cotton, but in sugar beet by way of border, sprikler and narrow border. The most important reason of giving less yield ,of border, which is used in both irrigation methods at the lest row, is that the rising of the wide-high and unnecessary dikes which can be sow by the machines made dike called nergis.11.At the result of the research, irrigation programs of cotton and sugar beet are sown on plain are as follows; For cotton, after 30 or 40 days fol¬low sowing, the firts irrigation is applied 20 - 25 days after firts, second and third irrigation and last third must be applied on July. For sugar beet, first irrigation must be applied after 30 or 40 days from sowing, the secont irrigation after 20 days from first and third, fourth after 15 - 20 days, fifth, sixth, seventh and eighth with space bet wen 10 - 13 days and the eight irri¬gation must be cumpleted by the first week of September.12.With the echonomical analysises made under today's contidions of irriga¬tion methods, the rates of profit are accounted. According to these analysi¬ses the sprinkler method isn't echonomic in two plants. In cotton, the hig¬hest profit is fixed firstly in furrow and after this, border. In sugar beet,it is border.13.The most important factor, which will effect yield amount handled in gro¬wing cotton, is to know the date of the last irrigation. In the research, this date must be the last week of July and this date musn't be extended to August. Because, if the irrigation water is given after August; Irrigation wa¬ter makes the plant speed in vegatation growth and cause late blooming of piant or no blooming of the piants.14.The quality analysises made on the root stem of sugar beet shows that the existing of sugar (as %) is highly in norrow border, is low in sprinkler.On the other hand, the bigness of root stem is greater in sprinkler irrigation method.