Düşünme gücü ölçeğinin güvenirlik ve geçerliğine ilişkin bir çalışma

Abstract

ÖZET Günümüzde, çeşitli işlere personel seçme ve bunların uygun alanlara yerleştirilmesi, eğitim veren kurumlara öğrenci seçme veya bireylerin gelecekteki iş verimini önceden tahmin etme gibi durumlarda, çoğunlukla kısa zamanda ayrıntılı bilgiler elde edilebilecek, güvenilir ve geçerli psikolojik ölçme araçlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Her alanda çok hızlı gelişmelerin olduğu çağımızda psikolojik ölçme araçlarının kullanımı yaygınlaşmaktadır. Çünkü bu araçlar bize belirli psikolojik özellikler için birey hakkında sürekli, sistemli ve geçerlik derecesi saptanabilen bilgileri standart metotlarla sağlayabilmektedir. Bilindiği gibi bir psikolojik ölçme aracının geliştirildiği kültürden başka bir kültürde kullanılabilmesi için yeniden güvenirlik ve geçerlik çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Eğer, testler üzerinde bu çalışmalar yapılmadan kullanılacak olursa, elde edilen sonuçlara güvenilemiyeceği belirtilebilir. Kültürler arası kullanımda, sağladığı rahatlık ve söz konusu sakıncalar nedeni ile dile dayalı olmayan psikolojik ölçme araçları önerilerek, kültürel etmenlerin etkisi azaltılmak istenmektedir. Ayrıca ortak kültüre dayalı ya da kültürel etmenlerden bağımsız nitelikte bir testin olamıyacağı da açıktır. Böylece başka kültürlerde geliştirilmiş psikolojik ölçme araçlarının Türkiye'de kullanılabilmesi için güvenirlik ve geçerlik çalışmalarının daha geniş anlamda standardizasyonların yapılması gerekmektedir. Türkiye'de testler konusunda yapılan çalışmalar yetersizdir ve yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle araş- -tırmacı dile dayalı olmayan bir test olarak çeşitli kültürlerde kullanıla- gelmekte olan DGÖ Geliştirilmiş İlerlemeli Matrisler Dizi II (Advanced Progressive Matrices Set II) üzerinde güvenirlik ve geçerlik çalışması yapmayı planlamıştır. Araştırma, DGÖ Geliştirilmiş İlerlemeli Matrisler Dizi H'nin tanımlanmış bir lise öğrenci grubu üzerinde güvenirlik ve geçerliğine ilişkin bazı kanıtlar elde etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma betimsel bir nitelik taşıyan durum saptamaya yönelik bir araştırmadır. Uygulamalar Kocatepe Mimar Kemal Lisesinde üçüncü sınıf düzeyinde bulunan iki Edebiyat, dört Fen şubesinde, altı hafta arayla test-tekrartest yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada DGÖ Dizi I ve Il'den ayrı, öğrencilerin ÖSS sonuçları ve ÜYNO kullanılmıştır. DGÖ Dizi H'de yer alan otuzaltı maddenin cevaplandırılması için, öğrencilere kırk dakika süre verilmiştir. Elde edilen veriler çizelgelere işlendikten sonra, araştırılan ilişkiler Pearson Momentleri Çarpım Korelasyon tekniği ile hesaplanmıştır. Her iki uygulamadan elde edilen puanlar arasındaki ilişkiler ölçeğin güvenirliğine ait kararlılık katsayısını vermiştir; Ölçeğin kararlılık katsayısı r=0.733 olarak bulunmuş olup bu r değeri 0.01 manidarlık düzeyinde anlamlıdır. DGÖ Dizi H'de yer alan otuzaltı madde seçenekleri ile birlikte analiz edilerek maddelerin sıra düzeninin değişmesi gerektiği bulunmuştur, ölçekten alınan puanlar ile ÜYNO ve ÖSS puanları arasında olumlu ve yüksek ilişkiler vardır. Bütün çalışmalarda Fen kolunun lehine, anlamlı farklar bulunmuştur, ölçekten alınan puanlar ile ÖSS puanları arasındaki ilişkilerde kızlar sözel puanlarla, erkekler sayısal puanlarla olan ilişkilerde daha başarılı gözükmektedirler.