Ödemeler dengesine parasal yaklaşım kuramı ve Türkiye`de planlı dönemde ödemeler dengesi

Abstract

Doktora tezi olarak yaptığım bu çalışmada, hem gelişmiş ve hemde gelişen ülkeler için önemli olan ödemeler dengesi konusu incelenmiştir, ödemeler dengesi ülkelerin sanayileşme ve diğer iktisadi etkinlikleri ile yakından ilgili ve kapsamlı bir konu dur. Burada incelemenin amacıyla uyumlu bir sınırlama yapılmış tır. Bu sebeble, tez konusu olarak `ödemeler Dengesine Parasal Yaklaşım Kuramı ve Türkiye'de Planlı Dönemde ödemeler Dengesi` seçilmiştir. İncelemenin birinci bölümünde, ödemeler dengesi kavramı ve dengesizlikle ilgili mali ve parasal politikalar, diğer bir de ğimle, `tahsis kuralı` ve ödemeler dengesi sorunlarının çözüm lenmesine yönelik parasal yaklaşım dışındaki devalüasyon teori leri genel olarak incelenmiştir. Bu teorik yaklaşımlar iki grup ta toplanmaktadır., Birinci grup, `devalüasyon teorileri `esneklik ve emme yaklaşımları` dır. `Esneklik yaklaşımı`, ödemeler denge sizliğini gidermede göreli fiyatlardaki değişmenin önemini vur gulayan ve dolayısıyla `harcama kaydırıcı` niteliği olan bir yaklaşımdır. `Emme yaklaşımı`, gelir ve harcamalardaki değişmeye önem veren ve bu sebeble `harcama azaltıcı` niteliği olan yakla şımdır, îkinci grup, `Keynesgil çoğaltan ve Keynesgil Politika` yaklaşımlarıdır. `Keynesgil çoğaltan yaklaşımı`, bir devalüasyo-- 334 - nun `anlık etkisi` yanında, `çoğaltan etkisi`nin olduğunu da gösterir. Gelir, ihracat ve ithalat artışının çoğaltan yoluyla ödemeler dengesini nasıl etkilediğini belirtir. `Keynesgil po litika yaklaşımı`, ekonomide içsel ve dışsal denge ile uyumlu bir para ve maliye politikasının bulunduğunu açıklar. İncelemenin ikinci bölümünde, üçüncü grup intibak teorisi olan `ödemeler Dengesine Parasal Yaklaşım Kuramı` incelenmiş ve bu yaklaşımın Türkiye ekonomisine ampirik bir uygulaması yapılmıştır. `Parasal yaklaşım kuramı`, ödemeler bilançosu den gesizliğini parasal bir olay olarak kabul etmektedir. Bu yakla şıma göre, toplam gelir ve toplam harcama arasındaki dengesizli ğin ödemeler bilançosunda meydana getirdiği açık ve fazlalar pa rasal dengesizliğin parasal belirtileridir. Bu yaklaşım, ödeme ler bilançosu dengesizliğinin, devalüasyon ve diğer yöntemlere başvurmaksızın, uygun bir para ve kredi politikası ile gideri leceğini söyler. Yukarıda ifade edildiği gibi bu bölümde ayrıca, parasal yaklaşım kuramının, Türkiye ekonomisine çoklu regresyon tekniği ile uygulaması yapılmıştır. Bulunan istatistiki tahmin lerin teoriyle oldukça uyumlu olduğu gözlenmiştir. Uygun bir para ve kredi politikası izlendiği takdirde, Türkiye'de ödeme ler dengesi sorununun önemli ölçüde çözümlenebileceği sonucuna varılabilir. İncelemenin üçüncü bölümünde, Türkiye'de planlı dönemde öde meler dengesi incelenmiştir. Bu inceleme sonucu, Türkiye'de öde meler bilançosu açıklarının parasal olduğu kadar yapısal faktör lerden de kaynaklandığı belirlenmiştir.

5 U M M A R Y During my Ph Degree Thesis, The Balance of Payments Theory has been examined. The Theory of Balance of Payments is very important either devolopped or devolopping countries. Balance of payments is veriy comprehensive matter which is closely related with industrialization and other economic affairs of the countries. However, I have bounded my studies concerning the aim of the subject. For that reason, as the subject of my thesis has been selected. `The monetary approach to balance of payments theory and the balance of payments problems in the planning period of Turkey. In the first chapter, the consept of balance of payments and monetary and fiscal policies which is related to imbalanced si tuation (That is to say, assignment rule) and devaluation theo ries exluding.the monetary approach have been brought out. These theories are two main categories. The first category consists of `elasticity and absorption approaches` in the devaluation theo ries. `The elasticity approach` has emphasized the role of the relative prices that is solving the problems of the balance of payments and an account of, is an approach which hâs `expendi ture-switching effect`. `Absorption approach` focuses on income and expenditure changes and also is an approach that has `expen diture-reducing effect `.The second category is `Keynesian multip lier approach` claims that the devaluation has as well as` `Short-run effect` and `multiplier effect` also. That approach- 336 - also points out income, export and import increases how to effect on balance of payments through multiplier effect. `Keynesian po licy approach` states that the goverment can adjust an appropriate use of monetary and fiscal policy for purposes internal and ex ternal stability. In the second chapter, `The monetary approach to the balance of payments theory, which is the theory of external adjustment, has been examined and tested ampirical impact on ';-he Turkish economy. The monetary approach theory accepts that the balance of payments problems is monetary phenomenon. As far as the mone tary approach theory is concerned, residual between total in come and total expenditure reflects deficits and surples on the current account of the balance of payments. This theory states that the appropriate use of monetary and credit policy may solve the concerned problems of current account balance of payments, without using devaluation and other instruments.. As mentioned above, in the chapter, furthermore, the mone tary approach theory has been tested on the Turkish economy by means of multiply regression method. Achived findings by the ex perimental studies proved very suitable results with 'discussed theory. At the end of the application, if the government applies appropriate monetary and credit policy will solve the current account of the balance of payments deficits in the grate scale. In the third chapter, it has been researched problems and developments of Turkey's balance of payment in the planning pe riod. At the end of this research, it has been determined that the major problems of the balance of payments not stem from only expansionay monetary and credit policy but also structural defi ciencies of the Turkish economy. W. 0. Yükseköğretim Kurulu. Dokümantasyon Merkeii