Belediyelerin personelle ilgili sorunları belediye personelinin hizmet içi eğitimi ve Ankara belediyeleri örneği

Abstract

Bu araştırma, Ankara belediyeleri örneğinden yola çıkarak, Türkiye'de belediye personelinin hizmet içi eğitimiyle ilgili sorunları ortaya koymayı amaçlamıştır. Araş tırmanın sonunda, tartışmaya açık bir öneri de geliştirilmiştir. Araştırmanın birinci bölümünde; Türkiye'de, beledi ye personelinin hizmet içi eğitim durumu incelenmiştir. Bu bölüm, kuramsal ve resmi kaynaklardan yararlanılarak oluşturulmuştur. Araştırmanın ikinci bölümünde ise, Türkiye beledi yelerinin örneklemi olarak kabul edilen Ankara ili içinde ki 58 belediyeden, bilgi formları ve anket yoluyla elde edilen bilgiler betimlenmiştir. Bilgi formlarına, belediye kayıtlarındaki, konuyla ilgili veriler aktarılmış; anketler ise, belediye yöneticilerinin görüşlerini almada kullanılmıştır. Alan araştırmasına giren 58 belediyenin 43'- ünden yanıt gelmiştir. Bu belediyelerin 221 yöneticisi an kete yanıt vermiştir. Genel nitelikteki yazılı kaynaklar dan, resmi belgelerden ve deneklerden sağlanan bilgiler başta saptanan 6 varsayımı büyük ölçüde doğrulamıştır. Araştırma bulgularına göre, kuramcılar ve uygulayıcılar, belediye personelinin eğitimine büyük önem veri-214 yorlar. Bu önem veriş, belediye yöneticileri açısından hizmette verimlilikte, kuramcılar ve uzmanlar açısından hem verimlilik, hem de demokratik yerel yönetimin iyi insan ilişkilerinde yoğunlaşıyor. Bazı kuramcılar ve uzmanla, eğitimi, eğitilene bireysel doyum sağlayan bir araç olarak da önemli görüyorlar. Her iki kesimde de gelişen teknoloji ve hızlanan kentleşme, hizmet içi eğitimi güdüleyen önemli etkenler olarak vurgulanıyor. Belediye personelinin hizmet içi eğitiminin önemine inanılmasına karşın, belediye yöneticilerinde, eğitimin nasıl gerçekleştirileceği konusunda çağdaş görüşler oluşturulduğu söylenemez. Buna karşılık, kuramcıların ve uzmanların önerileri yöneticilere sunulduğunda, yöneticilerin bu görüşlere değer verdikleri gözlenmiştir. Bu durum da denek belediye yöneticilerinin, eğitim model ve yöntemleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıklarını gösteriyor. Ankara belediyeleri bütçelerinde, hizmet içi eğitime yeterli ödenek ayrılmamasında bu bilgisizliğin de önemli bir etken olduğu sanılmaktadır. Bir başka bulgu da, Türkiye gelinde, değişik kuruluşlarca zaman zaman ve parça parça yürütülen hizmet içi eğitim çalışmalarının 1980 'den sonra İçişleri Bakanlığı 'nda toplanmaya başlamasıdır. Söz konusu Bakanlık, 1983 yılında Bakanlar Kurulu Kararı olarak yürürlüğe giren `Devlet Memurları Eğitimi Genel Planı` doğrultusunda hem bir `Hizmet içi Eğitim Yönetmeliği` hazırlamış, hem de `İçişleri Ba-215 kanlığı Taşra Teşkilatı île Bağlı Kuruluşlarının Eğitim Planı `m hazırlayarak, belediye personelinin hizmet içi eğitimini de düzene koymaya çalışmıştır. Bu gelişme, hizmet içi eğitimde eşgüdümün sağlanması, eğitim gereksinmesinin ve yöntemlerinin belirlenmesi açısından olumlu, özellikle küçük belediyeler için özendirici.ve güdüleyici olmakla birlikte, yerel demokrasi açısından bazı sorunları da gündeme getirmektedir. Bu eğilim, vesayet denetiminin etkisini artırıcı nitelikte gelişebilir. Bugüne kadar yapılan uygulamalarda, eğitim yönetiminin, valilerin yönetimine bırakılması eğitim görevlilerin çoğunlukla eski vali ve mülkiye görevlilerinden atanması gibi yaklaşımlar, bazı olumsuz gelişmelerin de işareti olabilir, öte yandan İçişleri Bakanlığının çabası, eğitim gereksinmesinin tüm boyutlarıyla ele alınmasına yetmemiştir. Bu Bakanlığın eğitim etkinlikleri kurumsallaşmış olmayıp, bunlara zaman zaman ve gerekli görüldükçe başvurulmaktadır. En düzenli eğitim etkinliği, işe yeni alınan stajyer personele yönelik programlarda görülmektedir. Yapılan eğitim çalışmalarında ana özellik `memur eğitimi` biçimindedir. Teknik personel, hizmetli ve işçi kesimi için verilen eğitimin yeterli olduğu söylenemez. Araştırma bulgularına göre, kuramcılarla uygulayıcıların görüşleri birlikte değerlendirildiğinde, belediye personelinin hizmet içi eğitiminin; kimi hizmet öncesi eğitimi de kapsayacak biçimde, örgün, yarı örgün ve yaygın216 biçimleri olmalıdır. Amaca uygun hizmet öncesi eğitim görmüş olanlar ve seçilen yöneticiler, kısa süreli seminerlerle eğitilebilirlerken, kimi üst düzey yöneticilerle, orta kademe yöneticileri, teknik ara insan gücü, daha uzun sürede eğitilmelidir. Zabıta, itfaiye ve kimi teknik kadrolar için okul açılması gerekli görülmektedir. Yine belediye personelinin eğitimi için, merkezi, yarı merkezi ve her belediyenin kendi yapabileceği eğitim etkinlikleri vardır. Belediye yüksek yöneticilerinin, orta kademe yöneticilerinin, kimi güvenlik elemanlarının, ara insan gücü niteliğindeki kimi teknik elemanların yarı özerk bir `Yerel Yönetim Enstitüsü`nde eğitimleri eğilimi ağır basmaktadır. Bu Enstitünün ayrıca, araştırma, yayın ve danışmanlık gibi görevleri de olacaktır. Yarı merkezi düzeydeki hizmet içi eğitim ise, büyük il belediyelerinin,, çevre belediyeleri de kapsayacak nitelikte, kısa ve uzun süreli eğitim işlevi yüklenmesi biçiminde olacaktır. Bu belediyelerin, `Belediyecilik Okulu` açmaları da uygun görülmektedir. Bunlar dışında, her belediye, kendi eğitim gereksinmesini giderecek, değişik türde hizmet içi eğitim yapabilecektir. Bu eğitim türleri, stajyerlik eğitimi, işbaşında eğitim, kurslar gibi somut gereksinmelere yönelik eğitim türleri olabilir. Yine araştırma bulgularına göre, merkezi yönetim, hizmet içi eğitimde müdahaleci olmalı, eşgüdüm, ödenek ve öteki olanakları sağlama, uluslararası ilişkileri düzenle-217 mede rehberlik, yasal düzenlemeleri yürütme gibi katkılar- da bulunmakla yetinmelidir. Küçük belediyelerin istediği yardımlar da merkezi yönetimce sağlanmalıdır. Bu gereksinmeler ive öneriler, yeni bir yasal düzenleme ve örgütlenmeye gidilmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın da İçişleri Bakanlığı ile, Türk Belediyecilik Derneği, TODAÎE, üniversiteler ve personel eğitimi ile ilgili merkezi kurum ve kuruluşlarca yürütülmesi beklenmektedir. Söz konusu Bakanlık öncülük ve eşgüdüm için görevli sayıl malıdır. Bu araştırmanın, belediye yöneticileri yanında, yerel yönetim, kent bilim, kamu yönetimi, personel eğitimi ve eğitim yöneticiliği eğitimi veren kuramcılara ve eğitim kurumları ilgililerine yararlı olacağı, umulmaktadır.