Ortaokul III.sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri

Abstract

-66- BÖLÜM IV ÖZET, SONUÇ VE ÖNERİLER ÖZET Endüstrileşme ile birlikte toplumlarda icra edilen meslek çeşitlerinin artması ve bireylere seçme özgürlüğü tanınması, meslek seçimini üzerinde önemle durulması gereken bir sorun haline getirmiştir. 1950' li yıllardan sonra yapLİan araştırmalar mesleki gelişimin, bireyin fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimi gibi bir gelişim örüntüsü izlediğini göstermiştir. Yaşamları boyunca bireyler farklı gelişim dönemlerinde farklı davranış örüntüleri gösterirler. Bireylerin içinde bulundukları gelişim dönemine özgü davranışlara gelişim görevi adı verilmektedir. Meslek gelişimi ve mesleki gelişim görevleri, doğal olarak raealek olgunluğu kavramını ortaya çıkarmıştır. Eğer meslek gelişimi sistemli, birbirine bağlı belli aşamalardan oluşan bir süreç ise, bireyin nasıl bir olgunlaşma izlediğini, belli bir anda meslek olgunluğunun.74-.67- hangi basamağında olduğunu saptamak mümkün olacaktır. Super 'e göre meslek olgunluğu, araştırma döneminden çöküş dönemine kadar meslek gelişimi doğrusunda erişilen noktayı gösterir. Değişik kuramlar genellikle yüksek öğrenime yönelmiş, hiç değilse lise öğrenimini hedef almış gençlerin meslek gelişimini açıklamada yeterlidirler. Oysa günümüz Türkiye'sinde ortaokulu bitirdikten sonra çalışmak zorunda olan çocuklar ya bu gelişim basamaklarından geçmemekte ya da bu basamakları çok çabuk atlamaktadırlar. Gelişim görevleri kültürel olduğuna göre ABD' de belirlenen bu mesleki gelişim görevlerinin ülkemiz için ne kadar geçerli olduğunu incelemek bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Araştırmada, ortaokul III. sınıf öğrencilerinin mesleki tutum ve davranışların ne kadarını geliştirdikleri, kız ve erkek öğrencilerin mesleki olgunluğa erişmede farklılıklarının olup olmadığını, mesleki olgunluk ile SED ve mesleki olgunlukla hedeflenen eğitimin türü arasında nasıl bir ilişki olduğu, sorularına yanıt aranacaktır. Araştırmada önce yeni bir Mesleki Olgunluk Ölçeği geliştirilmiştir. Sosyo-Ekonomik düzey ise Bacanlı (1990)-68- tarafından geliştirilen bir ölçek ile ölçülmüştür. Bu çalışmalar sonucunda her iki ölçek, Ankara il sınırları içinde bulunan 6 ortaokulun III. sınıflarında öğrenim gören 208 öğrenciye uygulanmıştır. Örneklemin 110'unu kız öğrenciler, 98' ini ise erkek öğrenciler oluşturmuşlardır. Verilerin analizinde, örneklere grubunun olgunlaşmış mesleki tutum ve davranışlarını saptamak için öğrencilerin verdikleri yanıtların yüzdeleri hesaplanmış; uzman görüşüne göre verilmesi gereken yanıta % 75 çoğunlukla katılmaları beklenmiştir. Sosyo-Ekonomik Düzey puanları ile Mesleki Olgunluk arasında bir ilişki olup olmadığını araştırmak amacıyla Korelasyon analizi tekniği, cinsiyet ve hedeflenen eğitimin türü ile Mesleki Olgunluk arasında bir fark olup olmadığını araştırmak amacı ile `Çift Yönlü Varyans Analizi`, `t` testi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bilgilere göre ölçeğin `Meslek seçiminde ilgi ve yetenekleri gözönüne alma` boyutunda yer alan öğrencilerin olgunlaştığı tutum ve davranışlar şunlardır:-69- Öğrenciler, ilgilerini iyi tanıdıklarını, hangi alanlarda yetenekleri olduğunu bildiklerini, meslekte başarının iyi bir çevreye değil, yetenek ve çalışmaya bağlı olduğunu, bir mesleği seçmeden önce yetenekleri olduğu alanlarda kendilerini geliştirmeye çalıştıklarını, her dersin kendilerine ne kazandırdığı ve yeteneklerini geliştirmelerine ne ölçüde katkısı olduğu üzerinde düşündüklerini, kendilerine çekici gelen meslekler olduğunu ifade etmişlerdir. Ancak okulda başarılı oldukları konularla ilgili mesleklere yönelemeyebileceklerini ve ileride sevdikleri bir meslekte çalışmayabileceklerini belirtmişlerdir. M.O.Ö'nin `Sorumluluk üstlenme ve meslek seçme ihtiyacı duyma` boyutunda ise öğrenciler meslek seçiminde sorumluluk üstlendikleri, ancak henüz hangi mesleğe gireceklerini düşünmediklerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin verdikleri yanıtlara göre çalışma hayatına karşı olumlu bir tutum geliştirdikleri, ancak bilgi toplamadıkları ve henüz plan yapmadıkları anlaşılmaktadır. Sosyo-Ekonomik Düzey ile Mesleki olgunluk Ölçeği ve alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ancak, kızlar ve erkek öğrencilerin mesleki-70- olgunluk puan ortalamaları arasında kızların lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Hedeflenen eğitimin türü açısından mesleki olgunluk ölçeğinden alman puanlar arasında manidar bir farklılık bulunamamıştır. Kısacası öğrencilerin, gelişim dönemlerinin gerektirdiği gelişim görevlerinden, meslek seçiminde ilgi ve yetenekleri gözönüne alma, meslek seçiminde sorumluluk üstlenme, çalışma hayatına karşı olumlu tutum geliştirme tutum ve davranışlarını gösterdikleri, ancak henüz meslek seçme ihtiyacı duymadıkları ve bilgi toplama ve plan yapma davranışları geliştirmedikleri görülmüştür. Kızların, erkeklere göre mesleki bakımdan daha önce olgunlaştıkları, ancak sosyo-ekonomik düzeyin mesleki olgunlaşmada etkili olmadığı görülmüştür.

.75- SUMMARY This research investigated the vocational maturity Level and the relationship between sex, socio-economic level (SEL), aimed type of education planned after graduating from junior high scholl and vocational maturity of eight-grade.junior high school students. Socio-economic Level Scale (SELS), developed by Bacanli (1990) and Vocational Maturity Scale (VMS) developed by the researcher were used. SELS and VMS were given to a sample of 208 eight grade studens in various Junior high schools in Ankara. The sample was composed of 110 girls and 98 boys. During the analyses of data percentages of student answers were calculated to determine whether vocational attitudes and behaviors would mature and results were expected to be convenient with level of % 75 predetermined by vocational specialists. The analysis of data showed that the students took their abilities and interests into consideration for their-76- future career planning. Students also take their responsibility in making career choice and have positive attitudes towards business life.' However, the students didn't show any need for a career planning, there fore they are not concerned to get information and make plans about their future career. A two factor analyses of variance (ANOVA) was used to anayze the sex differences on vocational maturity. The results showed that, girl's VMS mean scores were significantly higher than boy's VMS scores But the correlation between the SEL, the goals of the students after graduating Junior high scholl and vocational maturity level were not significant.