Çıraklık eğitim merkezlerinde 3308 sayılı yasaya göre yapılan eğitimin değerlendirilmesi

Abstract

65 BÖLÜM IV ÖZET, SONUÇ VE ÖNERİLER ÖZET Ankarada Ahi Evran Çıraklık Eğitim Merkezinde 3308 sayılı Yasa'ya göre yürütülen Çıraklık eğitim Çalışmalarını incelemek amacı ile yapılan bu araştırma öğretmenlerin, ustaların ve öğrencilerin görüşlerini yansıtmaktadır. Anket yolu ile toplanan görüşler aşağıdaki başlıklar altında sunulmuştur. A- MEVCUT DURUMA İLİŞKİN GÖRÜŞLER Öğretmenlerin Nitelikleri : Çıraklık eğitim sisteminde görev yapan öğretmenler, programın kuramsal boyutlarını yürüttükleri ve aynı zamanda uygulamalı eğitimi izledikleri için çıraklık eğitimin en önemli unsurları arasında yer almaktadır. Elde edelin bulgulara göre Ahi Evran Çıraklık Eğitim Merkezinde görev yapan öğretmenlerin % 50'si Teknik Eğitim Fakültesi, % 33.33'ü Meslek Yüksek Okulu, % 14.66'sı diğer kurumlar mezunudur. Öğretmenlerin % 66.67'sinin öğretmenlik kıdemi 1-5 yıl arasındadır. Çıraklık Eğitim Merkezinde görev yapan öğretmenlerin % 86.88'inin Çıraklık Eğitim Merkezinde çalışma süreleri sadece 1 - 5 yıl arasındadır. Çıraklık Eğitim Merkezinde çalışan öğretmenlerin mesleki kıdemlerinin az oluşu ve sanayi tecrübesine sahip olmamaları dikkat çekicidir. Bulgulara göre öğretmenlerin % 30'u, çıraklık eğitim merkezinde çalışmaktan memnun olmadıklarını belirtmektedirler.66 Öğrencilerin Nitelikleri : Çıraklık eğitim programına katılan öğrencilerin % 1 5.71 `i 15-16 yaşında diğerlerinin daha yaşlı olduğu anlaşılmaktadır. Öğrencilerin % 80'inin ilkokul, % 12.85'inin ortaokulu bitirdiği görülmektedir. Programa devam eden öğrencilerin % 28.57'sinin babası işçi ve % 20'sinin çiftçi olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin büyük çoğunluğu % 79.90 çalıştıkları meslekten `çok memnun` ve `memnun` görünmektedir. Ustaların Nitelikleri : Öğrencilere işyerinde beceri kazandıran ustaların nitelikleri şöyledir : İşyerindeki ustaların, görevleri incelendiğinde % 60'ının işyeri sahibi ve işyeri yetkilisi, % 56.67 si usta ve usta eğitici olduğu görülmektedir. Ustaların % 71.68'i ilkokul ve % 13.33'ü ortaokul mezunu olduğu, % 26.68'inin meslekdeki kıdemleri 16-28 yıl, % 23.33'ü 11-15 yıl ve % 20'si 6-10 yıl olduğu görülmektedir. Ustaların bulundukları işte çalışma süresi oldukça fazladır. Bunlar % 33.33'ü 21-25 yıl ve % 26.68'i 26 yıl ve daha fazla olduğu gözlenmiştir. Ustaları işyerlerinin faaliyette bulunma süreleri % 26.68 11-15 yıl, % 23.33 6-10 yıl ve % 20 1-5 yıl şeklinde belirtmektedirler. Ustaların çok büyük çoğunluğunun % 90.00 usta eğiticilik belgesi vardır. Geri kalan % 10.00 eğiticilik belgesi yoktur. Öğrencilerin Meslek Seçmelerini Etkileyen Faktörler : Araştırma da öğrencilerin meslek seçmelerinde en etkili unsurun % 48.57 aile olduğu görülmektedir. Diğer unsurların yüzdesi ise şöyledir : Kendi kararımla girdim : 40.00 Rastgele girdim : 4.28. Çıraklık Eğitim Merkezinin rehberlik hizmeti sunmada yetersiz kaldığı gözlenmektedir.67 Öğrencilerin Çıraklık Eğitim Merkezine Devam Durumu : Ustaların % 53.33'ü öğretmenlerin %90.00 Merkeze kaydını yaptırması gereken ancak kayıt yaptırmayan çıraklar bulunduğunu belirtmektedirler. Söz konusu çırakların merkeze gelmeme nedenleri önem sırasına göre aşağıdaki şekildedir : Ustalar Öğretmenler Denetimsizlik % 50.090 % 53.33 Ulaşım güçlüğü % 40.00 % 40.00 İşyerindeki işlerin aksayacağı düşüncesi % 40.00 % 40.00 Merkezin fiziksel yetersizliği % 36.60 % 36.60 Öğrencilerin Çalışma Koşulları : Araştırma 3308 sayılı Yasanın tam olarak uygulanmadığını göstermektedir. Aşağıdaki bulgular dikkat çekicidir. Öğrencilerin % 30.00 günde 11 saat çalıştığı, % 65.71 hiç yıllık izin yapmadığı, yasa gereği her öğrencinin mesleğe girerken sağlık raporu alması gerekir iken % 22.92'sinin hiç rapor almadığı görülmektedir. Öğrencilerin işyeri Değiştirme Oranları : Araştırmada öğrencilerin % 40'ının işyeri değiştirdiği anlaşılmaktadır. Bu durum çok düşündürücüdür. Öğrencilerin işyeri değiştirme nedenleri şöyledir : % 32.16 İşveren ve işyerindekilerden kaynaklanan sorunlar % 25.00 Verilen paranın az oluşu % 20.00 Daha iyi bir işyeri bulduğundan % 10.27 İşini sevmediğinden68 Eğitim Ortamı : Öğretmenlerin çıraklık eğitim merkezinde bulunan ve eğitimi etkileyen fiziki ortama ilişkin görüşleri şöyledir : Araç ve gereçler yeni teknolojiyi yansıtmıyor % 93.34 Takım ve teçhizat yetersiz % 1.30 Kitap ve diğer araçlar yetersiz % 1.40 Eğitim Süreçleri : Öğretmenlerin işyerinde yürütülen eğitime ilişkin görüşleri şöyledir : Usta eğiticiler öğrencilere `yetersiz ` zaman ayırmaktadır. Öğretmenler, ustalara 4 üzerinden 1.43 puan vermişlerdir. Öğretmenler işyerinde verilen bilgi ve becerileri `kısmen yeterli` 2. 10 ve işyerindeki basılı metaryelleride `yetersiz` 1.26 bulmaktadır. Bu verilere göre öğretmenler işyerinde yürütülen eğitimi yeteri bulmamaktadırlar. Öğrencilerin işyerinde yürütülen eğitme ilişkin görüşleri incelendiğinde, öğrencilerin %10'u çalıştıkları işyerinde hiç, % 32.85'i ise bazen bilgi verildiğini belirtmektedirler. Ustaların % 11.43 işyerlerinde öğrencilere hiç, % 38.57'si bazen yardım, etmektedirler. Bu verilere göre öğrencilerin yaklaşık yarısı işyerinde yapılan eğitimden yeteri kadar yararlanamamaktadır. İzleme ve Koordinasyon : Yasaya göre öğretmenler iş yerlerinde sürdürülen eğitimi izlemeleri okulda yapılan eğitimle koordine etmeleri gerekir.69 Öğretmenlerin % 36.67'si işyerlerini ayda bir, % 23.33'ü haftada bir ziyaret ettiklerini belirtirken, öğrencilerin % 32.86'sı öğretmenlerin kendilerini yılda bir, %25.71'i ise hiç ziyaret etmediklerini belirtmektedirler. Bu konuda ustaların görüşleri şöyledir. Ustaların % 26.66'sı öğretmenlerin işyerlerini ayda bir, %23.33'ü yılda bir, % 20'si ise hiç ziyaret etmediklerini bildirmektedirler. Burada grupların görüşleri arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Bu veriler merkez ile işyerleri arasında iyi bir koordinasyonun sağlanmadığını göstermektedir. Programda yer alan bütün derslerin önemine ilişkin görüşler incelendiğinde derslere verilen ağırlıklı ortalamalar öğretmenlerde 2.43 - 3.86 ustalarda 2.12 - 3.93, öğrencilerde 2.56 - 3.46 arasında değişmektedir. En önemli üç ders önem sırasına göre şunlardır : Öğretmen Usta Öğrenci Meslek Teknolojisi : 3.86 işçi Sağ. İş.Güv. : 3.93 M. Resim : 3.64 Türce : 3.70 Ölçme ve Kont. : 3.66 İşçi Sağ İş.Güv. : 3.57 İş Güvenliği : 3.66 Malzeme Bilgisi : 3.66 Malzeme 3.08 En yararlı üç ders yararlılık sırasına göre şöyledir : Öğretmen Usta Öğrenci Meslek Teknolojisi : 3.56 Ölçme ve Kont. : 3.86 İş.Sağ. İş.Güv. : 3.38 Türce : 3.50 İşçi Sağ. İş.Güv. : 3.80 Malzeme Bilgisi : 2.95 İş Güvenliği : 3.46 Meslek Resim : 3.60 Ölçme ve Kont. : 2.8070 Öğretmenlerin Öğrencilere İlişkin Görüşleri : Öğretmenler kuramsal eğitim için merkeze gelen öğrencileri eğitime karşı çok istekli bulmamaktadırlar. Öğretmenler, öğrencilerin bilgileri algılama durumlarını `kısmen yeterli` 1.53 ve derslere karşı isteklilik duruklarını da `kısmen istekli` 2.13 olarak değerlendirmektedir. Öğretmenlerin Ustalara İlişkin Görüşleri : Öğretmenler işyerindeki usta eğiticileri `kısmen yeterli` bulmaktadır. Öğretmenler 4 üzerinden ustalara 1.93 puan vermektedirler. Bu durumun üzerinde ciddi olarak durulması gerekir. Becerinin kazanılmasına İlişkin Öğrenci Görüşleri : İşyerinde kazanılan beceriye ilişkin olarak ankete katılan öğrencilerin görüşleri şöyledir : Öğrencilerin % 52.35'i kazanılan becerileri `yeterli`, % 40'ı ise `kısmen yeterli` bulmaktadır. Öğrenciler işyerinde yeteri kadar öğrenmeme nedenlerini şöyle sıralamaktadır : Eğitim Yetersiz % 27.45 Süre Yetersiz % 25.49 Okul - İşyeri Farklılığı % 31.37 3308 Sayılı Yasaya İlişkin Görüşler : Bu günkü Çıraklık Eğitimi 1986 yılında kabul edilen yasaya göre yürütülmektedir. Uygulamada çeşitli sorunlarla karşılaşılmaktadır. Yasaya ilişkin öğretmenlerin görüşleri şöyledir : Öğretmenlerin % 66.67'si 3308 sayılı yasayı uygulamakta sorunlarla karşılaştıklarını, % 50'si de Yasaya dayalı olarak hazırlanan yönetmelikleri uygulayamadıklarını belirtmektedir. - Öğretmenlerin % 60'ı 3308 sayılı Yasanın değiştirilmesi gerektiğini, % 43.33'ü de yönetmeliklerin düzeltilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.71 Sistemin Değerlendirilmesi : Çıraklık Eğitim sisteminin bütününe ilişkin öğretmenlerin görüşleri aşağıdadır, - Öğretmenler Mevcut sistemi `kısmen yeterli` 2.66, bulmaktadır. B- GRUPLARIN SİSTEMİN GELİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Giriş Koşulları : Araştırma bulgularına göre bugünkü öğrencilerin % 80.00'i ilkokul mezunudur kaynak gruplarda bunun yeterli olmadığı görüşü yaygındır. Öğrencilerin % 90'ı işyerlerinde başarılı olabilmeleri için en az ortaokul mezunu olmaları gerektiği savunulmaktadır. Çıraklık Eğitim Merkezlerinin Geliştirilmesi : Araştırmaya katılan öğretmenler çıraklık eğitim merkezlerini yeterli bulmamaktadırlar. Bu merkezlerin geliştirilmesine ilişkin olarak öğretmenlerin düşünceleri şöylece özetlenebilir : - Döner sermaye kurulması 3.76, Merkezin uygun teçhizatla donatılması % 83.33 - Uygun bina sağlanması % 73.33 - Tecrübeli öğretmenleri görevlendirilmesi % 73.33 Çevredeki Olanaklardan Yararlanma : Mevcut uygulamaları geliştirmek için çıraklık sistemi dışındaki kuruluşlarında çıraklık eğitimine katkı yapmalarına ilişkin olarak öğretmenlerin görüşleri şöyledir : - Milli Eğitim Bakanlığı dışındaki kişi ve kuruluşlar ÇEM açmalarını 2.53, Endüstri Meslek Lisesinin atelye ve laboratuarından yararlanma 2.60 - «itlerin atelye ve İ3bar3tuarlarin'dan-yararanma 3 55

SUMMARY The purpose of this research is to evaluate the apprenticeship education system in Turkey. This research carries the aim of finding the differences between applying and the written rules of this process. The research hat; been completed in an apprenticeship Training Center in Ankara, 30 teachers, 70 students and 30 masters are taken to research, survey papers has been prepared for each groups. It has been founded that there are some problems. These problems are the following: a) Aprenticeship can't go to the Apprenticeship Training centers and their social rights are poor. b) Their daily working time is longer than it is necessary. c) The apprentices whose families are poor have financial problems. d) Masters don't have the effort of helping to students. e) They finished only primary school and they want to graduate from a secondary school too. f) Teachers don't want to work in tehese centers and they need in service Training. Their experiments are lower than others teachers. g) Apprenticeship Training centers have the problems of teachers, text book, building, teaching tecnigues. Some suggestions were made through the findings of this research They are; improving the standards of the profession.