Değişik dozlardaki nitrojenli gübrelemenin ve rhizobium japonicum kültürleri ile aşılamanın, Erzurum tarla koşullarında, bazı soya çeşitlerinin ürün verimi, protein ve yağ içeriğine etkisi

Abstract

ÖZET Bu çalışma, Erzurum'da Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Yayım Merkezi 'nin 6 nolu deneme alanında 1988 ve 1989 yıllarında yapılmıştır. Araştırma, değişik dozlardaki (0,3,6,9, ve 12 kg H/da) nitrojeni! gübrelemenin ve Rhızobium japonicum kültürleri (RSo 1809, 383 ve So 11) ile aşılamanın, soya bitkisinin {Glycino max) Merrit ve F-6 6-62 çeşitlerinde; nodül oluşumuna, ürün verimine, protein ve yağ içeriğine e skilerini inceleyerek mikrobiyal gübrelemenin hangi dozdaki nitroje nli gübrelemeye denk geldiğinin bulunmasını amaçlamaktadır. Bu amaçla yapılan tarla denemesinin birinci aşamasında, soya çeşitleri (Merrit; F-66-62) R. japonicum So 1809 suşları ile tohumları, R 383 ve So 11 suşları ile sulama suyunu aşılamak suretiyle iki ayrı aşılama işlemine tabi tutulmuştur. İkinci aşamada ise aşısız parseller 0,3,6,9 ve 12 kg/da nitrojen dozlarıyla gübrelenmişt ir. Deneme bitkilerinin erken çiçeklenme safhasında nodul oluşumu kontrol edilmiş, yapılan gözlemlerde sadece aşılanan bitkilerin köklerinde nodul oluştuğu tespit edilmiştir. Ürün verimi protein ve yağ içeriğine ilişkin iki yıllık ortalama verilerden elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibidir: 1) Bakteri ile aşılanan soya Merrit çeşidinde en yüksek ürün verimi, R. japonicum '383 suşu ile aşılama işleminden (152.32 kg/da) elde edilmiştir. Ürün verimi bakımından R. japonicum 383 susu ile aşılama 9 kg.I/ du içeren (Mi.j) 2SO4 gübresine eş değerde bulunmuştur. Bu bulgular istatistik analizleri ile de kanıtlanmıştır. R. japonicıua So 1809 ve So 11 suşları ile aşılanan aynı çeşidin ürün verimi ise,XX sırasıyla 129.91 ve 129.04 kg/da olmuştur. R. japonic um So 1809 ve So 11 suşları ile aşılama ise, 6 kg N/da içeren (NH^)2S04 gübresine eş değerde bulunmuştur. Bu bulgular istatistik analizleri ile de doğrulanmıştır. Bakteri ile aşılanan soya bitkilerinden F-66-62 çeşidinde ise en yüksek ürün verimi, R. japonicum 383 ve So 11 suşları ile aşılama işlemlerinde sırasıyla, 148.09 ve 145.44 kg/da olmuştur. Bunları R. japonicum So 180 9 susu ile aşılama işleminden elde edilen 137.49 kg/da ürün verimi izlemiştir. Söz konusu suşlarla aşılama, 12 kg N/da içeren (NB^^SC^ gübresine eş değerde bulunmuştur.Bu bulgv: 1?-/ i.ıt. =it istik analizleri ile de önemli çıkmıştır. 2) Bakteri ile aşılanan soya Merrit çeşidinde, en yüksek protein içeriği; R. japonicum 383, So 11 ve So 180 9 suşları ile aşılama işlemlerinden, sırasıyla % 4-İ.14, 42.98 ve 42.72 olarak elde edilmiştir. Bakteri ile aşılanan soya F-66-62 çeşidinde ise, en yüksek protein içeriği; R. japonicum 383, So 1809 ve So 11 suşları ile aşılama işlemlerinden, sırasıyla % 44.52, 44.28 ve 42.45 olarak bulunmuştur. Her iki çeşitte R. japonicum suşlarıyla aşılamanın 12 kg N/da içeren (NH4)2S04 gübresine eş değerde olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 3) Uygulanan aşılama ve gübreleme işlemlerinin soya çeşitlerinin yağ içerikleri bakımından denetlere göre herhangi bir farklılık meydana getirmediği saptanmıştır.

iii SUMMARY This work was carried out on the experimental station of Agricultural College of the Atatürk University, in Erzurum during 1988-1989. The aim of the research work may be summerized as to find out the effects of nitrogen fertilization at five rates (0,3,6,9, and 12 kg N/da) and inoculation with three Rhizoblum japonicum strains (RSo 1809, 383 and So 11) of two soybean (Glcine max) cultivars (Merrit and F-66-62) on nodulation, yield production, protein and oil content. As a result it is hoped to discover which of the N-Fertilization rate resulted equal effect with the inoculation or microbial fertilization. In order to reach the above-mentioned aim, two different inoculation methods were used in field trials: (1) seeds of selected soybean cultivars (Merrit and F-66-62) have been inoculated with RSo 1809 strain before sowing and (2) only the irrigated water has been inoculated v.ith R 383 and RSoll strains. On the other hand, half of the experimental plots with no seed and soil inoculation were farcilized with five rates of nitrogen (0,3,6,9 and 12 kg N/da), Roots of the test plants were examined by visual observations for nodulation at the early flowering stage. Nodule formation could be detected only on roots of the inoculated plants. The avarage values of yield production, protein and oil contents for two years were as follows: 1) Soybean cultivar Merrit inoculated with the 383 strain of JR. Japonicum has given the highest yield (152.32 kg N/da). On the basis of yield production, inoculation with the 383