Tahir dağları ve Güzeldere havzası (Ağrı) vejetasyonunun bitki sosyolojisi yönünden araştırılması

Abstract

ÖZET Bu araştırma Ağrı ilinin Tahir dağları ve Güzeldere havzasında 1988-1990 yılları arasında yapılmıştır. Araştırma bölgesinin denizden yüksekliği 1880-2778 m. ler arasında değişir. Arızalı bir yapıya sahip olan bölgede sedimenter ve magmatik seriler mevcuttur. Bölgede bulunan büyük toprak grupları kestanerengi topraklar, alüvyal topraklar, kolüvyal topraklar, kırmızı kestane rengi topraklar ve lithosol topraklardır. En yaygın olan toprak grubu kes tane rengi topraklardır. Bölgede bitki birlikleri ile toprak faktörü arasındaki ilişkileri tesbit amacı ile alman toprak örneklerinden pH, CaC03, organik madde ve tekstür analizleri yapılmış ve sonuçlar mukayese edilmiştir. Araştırma bölgesinden toplanan 758 bitki türünün % 80.6'sının floristik bölgeleri tesbit edilmiştir. Bunların floristik bölgelere göre dağılışları şöyledir; % 36.06 Iran-Turan, % 23.6 geniş yayılış alanlı, % 16.7 Avrupa -Sibirya, % 2.4 Akdeniz elementidir. Bu oranlardan da anlaşılacağı gibi, inceleme bölgesinde floristik ve fizyonomik dominantlığı Iran-Turan elementleri teşkil ederler. Toplanan bitkilerin % 10.02'si de endemiktir. Bölge florasının biyolojik spektrumu aşağıdaki gibidir. Hemikriptofit % 41.68 Terofit % 24.23 Kamefit % 17.12 Geofİt % 10.50 Nanofanerofit % 5.11 Hidrofit % 1.45 Araştırma bölgesinin vejetasyonu Braun-Blanquet (1964) metoduna göre çalışılmış ve bitki birlikleri yine bu metoda göre sınıflandırılmıştır. Bitki birliklerinin sintaksonomisi alyans, takım ve sınıf seviyesinde verilmiş, bu kategorilere ait karakter türler vejetasyon tablolarında belirtilmiştir.Araştırma bölgesinin vejetasyonu 4 grup altonda toplanmıştır. Bunlar t 1- Ruderal vejetasyon 2- Sulu dere vejetasyonu 3- Gali vejetasyonu 4- Step vejetasyonu' dur. Bu vejetasyonlara ait bitki birlikleri ise ı Sulu dere vejetasyonu için : Apero-Salioetum viginalii Eleochario -Daotylorhisetum umbrosse Çalı Vejetasyonu için : Pyrusa-Aoeratum platanoides Betulo-junipetum tremulae Asyneumo-<faniperetum nana e Step vejetasyonu için Rumo-Festuoetum şolerophyllae Artemisitum absinthium Artemisio-Nepetatum marifolii Nepeto-Helictotrichetum pratenaeae Astra galetum miorooephalii lagurii Onobrycho-Astragaletura eriooephaliidir. Bu 12 birlikten 10 tanesi ilk defa tarafımızdan tanımlanmıştır. Ayrıca iki yeni alyans tesbit edilmiştir. Bu alyanslar : Junco-Trifolion sureum ve Seselio-Sorbion suouparia'dır.

İÜ SUMMARY This research has been made on the mounts of Tahir and GUzeldere valley between 1988-1990 years. The altitude of the investigated area is varied between 1880-2778 m, from the sea level. Sedimental and magmatic series exist thro ughout the area. Major soil groups in the area are chestnut soils, alluvial soils, colluvial soils, red chestnut soils and lithosol soils. The wi- despreaded soils are chestnut. In order to find out the effects of edaphic factors on the deve lopment of the plant associations, the amount of pH, CaCO-, orga nic contants and texture of soils samples taken from some of the guadrats have been examined. The floristic regions of 758 seed plant species collected from the area has been determined. The distribution of seed plant species With respect to the floristic region are as fallows; % 36.06 Iran-Turan, % 23.6 Wide spreaded area, 55 16.7 Euro- Siberi an and % 2.4 Mediterranean origined. According to these rates floristic and physionoraic dominancy contains the elements of Irano-Turanien in investigated area. The biological speotrum of regional flora is as fallows; He ray crypt ophy t e % 41.68 Therophyte % 24.23 Chamaephyte % 17.12 Geophyte % 10.50 Hydrophyte % 1.45 Nanophanerophyte % 5.11 In order to investigate the vegetation of the area Braun-Blanquet (I964) method has been used and the plant associations have been classified by the same method. The syntaxonomy of the plant asso ciations has been given at the alliance, order and class levels with their character species in the tables.İv The vegetation of the studiend area grouped under 4 categories. 1- Ruderal vegetation 2- Stream vegetation 3- Forest vegetation Ar- N0nforest vegetation The associations of the plants belonged these vegetations : For stream vegetation : Apero- Şalice turn viminalii Eleo chario-Dactylorh ise turn umbrosae for forest j Pyruso- A ceratum platanoides Betulo-Populetum tremulae Asyneumo-Juniperetum nanae For nonforest R^mo-Festucetum sclerophyllae Artemisietum absinthium Artemisio-Nepetatum marifolii Nepeto-Helictotrichetum pratenseae Astragaletum micro cephalii-lagurii Onobry cho- As t ragale turn eriocephalii Ten of these 12 associations have been found at first time by us. In addition two new alliance has been determined. These alliances; »tunco-Trifolion aureum and Sese lio-Sprb ion aucuparia,