Enformal sektörde işçi örgütleri

Abstract

ÖZET Bu tezde dünyada ve Türkiye'de bazı işçi örgütlerinin enformal sektörde örgütlenme deneyimleri aktarılmıştır. Ağırlık, azgelişmiş ülkelere verilmiştir. Enformal sektörün kapsamının belirlenmesinde çeşitli yaklaşımlar vardır. Bu tezde ise enformal sektör, istihdam boyutuyla ele alınmıştır. Enformal sektörde kadın ve çocuk işçiler yoğun olarak çalışmaktadır. 1980Ü yıllarla birlikte egemen olan ekonomi politikaları, sigortasız işçi istihdamım yaygınlaşürmıştır. Bu ise güç kaybetmekte olan sendikaların enformal sektöre yönelik programlar geliştirmelerini zorunlu kılmıştır. Enformal sektöre yönelik müdahale programlarım üç kategoride ele almak mümkündür: (i) hedef kitlenin yasal haklardan yararlanamayan işçilerle tanımlanması ve buna yönelik politikalar üretilmesi (ii) hedef kitlenin küçük üretim birimleriyle özdeş tutulması ve işçi işveren aynmı yapmaksızın işletme düzeyinde politikalar üretilmesi, çoğu zaman girişimciliğin teşvik edilmesi (iii) hedef kitlenin kent yoksulları ile tanımlanması ve esas olarak üretim birimi dışındaki yaşama koşullarının düzeltilmesi. Bu tezde ağırlıklı olarak işçi örgütlerinin birinci kategoride yoğunlaşan faaliyetleri ele alınmıştır. Üç işçi örgütlenmesi deneyimi ise diğerlerine göre daha ayrıntılı bir biçimde irdelenmiştir: SEWA-kadın işçiler örgütlenmesi, TÜRK-İŞ-çocuk işçiler programı, DİSK-sigortasız işçiler kampanyası. Bu tezde çeşitli alt gruplar halinde aktarılmış olan bazı işçi örgütlenmesi deneyimleri iki ana grupta değerlendirilmiştir (i) enformal sektör emekçilerinin doğrudan örgütlenmesi (ii) enformal sektör emekçilerinin çalışma ve yaşama koşullarına yönelik destek ve bilinç yükseltme programlan. 200

SUMMARY This thesis overviews workers' unions on organizing within the informal sector in the world and in Turkey. Underdeveloped countries are given more emphasis. Several approaches exist in defining the scope of informal sector. Informal sector is considered by its employment dimension in this thesis. The majority of female and child workers work in the informal sector. Economic policies since 1980's have caused an increase in the number of uninsured workers. This has made it necessary for trade unions to develop some programmes for the informal sector. Action programmes for the informal sector can be grouped into three categories: (i) defining the target group by workers who cannot use their legal rights and developing some policies aimed at them (ii) determining the target group as micro production units and developing policies aimed at employers and employees as a whole, generally promoting entrepreneurship (iii) defining the target group by the urban poor and trying to improve living conditions outside the production unit. In this thesis the first category of activities which are undertaken usually by workers' organizations are given more emphasis. Three experiences are examined in more detail: SEWA-women workers' organization, TÜRK-İŞ-child labor programme, DiSK-uninsured workers campaign. The thesis investigates the experiences of workers' organizations by sub groups. They are evaluated under two main categories: (i) directly organizing informal sector workers (ii) support and consciousness raising programmes aimed at improving living and working conditions of informal sector workers. 201