İslam Hukukunda yorum çeşitleri ve birden fazla doğru yorumun olabilirliği

Abstract

ÖZET Tan, Oğuzhan, İslam Hukukunda Yorum Çeşitleri Ve Birden Fazla Doğru Yorumun Olabilirliği, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. İbrahim Çalışkan, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 125s. Bu tez, İslam Hukukunda gerçekleştirilen yorum türlerini açıklamaya çalışmakta ve belli bir konuda birden fazla yorumun olması durumunda bunların hepsinin birden doğru olup olamayacağını tartışmaktadır. Tez, giriş ve sonuç dışında üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, `nass` ve `yorum` kavramları üzerinde durularak, tezin sonraki bölümlerinde bu kavramlarla neler kastedileceği belirtilmiştir. Ayrıca İslam Hukukuna özgü olan yorum ile diğer İslamî disiplinlerde uygulanan yorumlar arasındaki mahiyet farklılığı açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölüm, yorum türleri ile ilgilidir. Yorumu yapan kişi yada merciye göre yorum, dörde ayrılmıştır. Bu dört tür şunlardır: Teşriî yorum, idarî yorum, kazâî (yargısal) yorum, ilmî yorum. Yorumda esas alınan vasıtaya göre ise, lafzî yorum ve gayeci yorumdan bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde, İslam hukukçularının bir hükme ulaşmak için ortaya koymuş oldukları yorumlar içerisinde birden fazla doğru yorumun olup olamayacağı incelenmiştir. Bu incelemede nassların katilliği meselesinden hareket edilmiştir. Yazarın bu konuda ulaştığı sonuç şudur: Her konuda doğru bir tanedir. Fakat zannî konularda yorumu hatalı olan kişi mazur karşılanmalıdır. Çünkü sadece çaba sarfetemek bile saygıya değer bir davaranıştır. Bu nedenle Hz. Muhammed, içtihad edip içtihadında isabet edene iki; isabet edemeyene ise bir sevap olduğunu bildirmiştir. Sonuç bölümünde ise yazar bu çalışması ile ulaştığı sonuçlardan bahsetmektedir.

SUMMARY Tan, Oğuzhan, Various Types Of The Interpretation And The Possiblity Of Multiple True Interpretations In Islamic Law, Master's Thesis, Advisor: Prof. Dr. İbrahim Çalışkan, 125s. Advisor: Prof. Dr. Ibrahim Çalışkan, Ankara University Social Sciences Inst., Ankara 2002, 125p. This dissertation, explains different types of interpretation in islamic Law and discusses whether all of the interpretations prove the truth. The dessertation consists of three chapters apart from an introduction and a conclusion. In the first chapter, the author deal with text (nass) and interpretation, the two technical words that form two main lines of this study. In addition he points out the differences between the nature of interpretation special to Islamic Law and of interpretations in other Islamic disciplines. The second chapter is related to the types of interpretation. The interpretation in Islamic Law, with respect to the different aspects is studied in four types. These four types can be listed as follows: Legislative (teşriî) interpretation, administrative interpretation, judicial interpretation, scientific (therotical) interpretation. And two other types of interpratation are also covered in this chapter; literalist and finalist. In the third chapter the possiblity of different legitimate approaches to the truth is studied. In the conclusion, the author explains the result he have obtained in his dissertation.