Degişik zamanlarda ve seviyelerdeki ahır gübresi uygulamalarının patates bitkisinin ( Solanum tuberosum L.) gelişmesi, verimi ve kalitesi üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Bu deneme, farklı ahır gübresi dozları ve uygulama zamanlarının patates bitkisinin gelişmesi, verimi ve kalitesi üzerine etkilerini incelemek amacıyla 1991 yılında Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarımsal Araştırma ve Yayım Merkezi Müdürlüğüne ait 6 Numaralı Kuyu bölgesinde kurulmuştur. iki gübreleme zamanı ve 11 ahır gübresi dozunun yeraldığı 2x11 şeklinde olan faktöriyel deneme Şansa Bağlı Tam Bloklar deneme desesine göre 4 tekrarlaman olarak uygulanmıştır. Denemede çapı 3.5-5.0 cm arasında olan Marfona çeşidinin yumruları 11 Nisan tarihinde ser'a koşullarında ön-sürgünlendirmeye tabii tutulmuş ve 3 Mayıs'ta dikimleri yapılmıştır. Dekara 0, 500, 1000, 1500, 2000, 2500, 3000, 3500, 4000, 4500 ve 5000 kg'lık ahır gübresi dozları ilkbahar ve sonbaharda uygulanmıştır. Olgunlaşan patatesler hasat edilmişlerdir. Denemeden elde edilen bulgular aşağıdaki gibi özetlenebilir. 1 - Gübre dozlarına ve uygulama zamanlarına göre, patateslerin çıkış süreleri arasında farklılık bulunmayıp, çıkış süreleri 29.0 ile 30.5 gün arasında değişmiştir. 2 - Ahır gübresi uygulama zamanları ve dozlarının çıkış oranı üzerine etkisi olmamış ve çıkış oranları % 94.1-97.8 arasında olmuştur. 3 - Ahır gübresi dozları, yetişme süresi üzerine etkili olmuş, uygulama zamanlarının ise yetişme süresi üzerine etkisi görülmemiştir. 4 - Ahır gübresi dozları, patateste bitki boyu üzerine etkili olurken, uygulama zamanları bitki boyu üzerine etkili olmamıştır. Ölçüm zamanlarına göre de bitki boyu farklılık göstermiştir. 5 - Patateslerin sap sayısı üzerine ahır gübresi dozlarının ve uygulama zamanlarının etkisi olmuştur. Ahır gübresi dozları dekara 4500 ve 5000 kg'a çıktığında, sap sayısında artış olmuştur.6- Ahır gübresi dozlarının ve uygulama zamanlarının patateste pir verimi üzerine etkisi görülmemiştir. 7 - Pirlerin protein muhtevası üzerine ahır gübresi dozlarının ve uygulama zamanlarının etkisi olmamıştır. 8 - Ahır gübresi dozları ve uygulama zamanları ocak başına yumru sayısı üzerine etkili olmuştur. Gübre dozu arttıkça ve ahır gübresinin ilkbaharda uygulanmasıyla yumru sayısında artış görülmüştür. 9 - Ahır gübresi dozlarının ocak başına yumru verimi üzerine etkisi önemli olmuş, ahır gübresi dozları arttıkça ocak başına yumru verimide artmıştır. Ahır gübresi uygulama zamanlarının ise ocak başına yumru verimi üzerine etkisi olmamıştır. 10-Ahır gübresi dozları ve uygulama zamanları dekara toplam yumru verimi üzerine etkili olmuş, ahır gübresi dozu arttıkça dekara toplam yumru veriminde de bir artış kaydedilmiştir. Ahır gübresi uygulama zamanları yumru verimi üzerine etkili olmuş ve en fazla dekara yumru verimi ilkbahar uygulamasından elde edilmiştir (2358.7 kg/da). 11 -Ahır gübresi dozları dekara büyük yumru miktarı üzerine etkili olmuş, dekara orta ve küçük yumru verimine ise etkili olmamıştır. Ahır gübresi uygulama zamanlarının ise, dekara büyük ve küçük yumru verimi üzerine etkisi olmamıştır, ilkbaharda ahır gübresi uygulaması dekara orta yumru verimi üzerine etkili olmuştur (1195.3 kg/da). 12-Yumrunun; kuru madde, özgül ağırlık, nişasta oranı, protein oranı, C vitamini, cips verimliliği ve cipsin yağ çekme oranı üzerine ahır gübresi dozlarının ve uygulama zamanlarının etkisi olmamıştır. 13-Bir yıllık deneme sonuçlarına göre, Erzurum ekolojik şartlarında, patates bitkisine, ilkbaharda dekara 3000 ile 4500 kg arasında ahır gübresi uygulamasının en iyi sonucu verdiği kanısına varılmıştır.

m. SUMMARY This research has been carried out to determine the effects of farmyard manure doses and applying periods to the development, yield, and quality of potatoes in the well number 6 belanging to the Agricultural Research and Extension Center, Agricultural Faculty of Atatürk University, in 1991. The factorial 2x11 research form, which has two manuring periods and 11 farmyard manure doses, has been made according to the whole block research dosing at random. The tuber of Marfona variety whien is about 3.5-5.0 cm diameter has been subjected to germinating under condition on april 11 and planted on May 3. The farmyard manure about 0, 500, 1000, 1500, 2000, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000 kg for per decameter has been aplied and the ripe potatoes harvested. The results abtained from the research maybe outlined ap follows. 1- There was no difference in the growing period of potatoes according to the manure doses and applying periods and the growing period changes between 29.0 and 30.5 days. 2 - The applying period of farmyard manure and its doses had no affect on the plant vigor and the germinating ratio was between 94.1 % and 97.8 %. 3 - The farmyard manure doses have effected the growing period but the applying period had no effect on growing period. 4 - The farmyard manure doses has effected the plant size, but applying period hasnit. The plant size has been determined differently according to the measuring period. 5 - The farmyard manure doses has affected the stem number of potatoes. When the farmyard manure doses reached 4500 and 5000 kg per decameter, the stem number has increased. 6 - The farmyard manure doses and applying periods had no affect on the haulm yield of potatoes. LIV 7 - The farmyard manure doses and applying period have not effected the protein content of haulm. 8 - The farmyard manure doses and applying periods have effected the number of tubers. By applying farmyard manure in spring and giving high doses, the tuber numbers have increased. 9 - The faryrad manure has increased tuber's yield but not applying period. 10-The farmyard manure had an effect on the total tuber number and the yield per diameter increased, application periods of the manure had an effect on the tuber yield and the maximum yield was obtained from the spring application (2358,7 kg/da). 1 1 -The farmyard manure doses have effected the large tuber content but not middle and small tuber yield. The farmyard manure appliying period had affect on the large and small tuber yield. The farmyard manure application has not effected the (middle) average tuber yield, in spring (1195,3 kg/fda). 12-The farmyard manure doses and applying periods have not affected the dry substance, specific gravity, the percentage of starch, protein content, vitamin C, chips productivity and the chips oil absorbtion rates. 13-lt's considered that the application of farmyard manure about 3000-4500 kg per diameter of potato plant in the ecological conditions of Erzurum in spring has proved to have given the best results after the end of one year research.