Humeydi`nin musnedi ve hadis literatüründeki yeri

Abstract

ÖZET Bilindiği üzere hadis kitapları iki tür metot kullanılarak yazılmıştır. Bunlardan, hadisleri konularına göre düzenleme metodu kullanılarak oluşturulan eserler, hadisleri rivayet eden sahabeye göre düzenlenen eserlerden daha önce yazılmaya başlanmıştır. Hicrî ikinci asrın sonlarına doğru ise, ikinci tür metot kullanılmaya başlanmıştır. İşte hadisleri rivayet eden sahabeye göre düzenleme metodu kullanılarak oluşturulan Humeydî'nin Musnedi bizim tez konumuzu oluşturmaktadır. Tezimiz bir giriş, iki bölüm ve sonuç kısmından ibarettir. Giriş kısmında Humeydî'nin yaşadığı asrı ve çevresi genel bir perspektifte ele alınmış, yaşadığı dönemin sosyo-kültürel durumu ve yaşadığı çevre ilk planda ortaya konmuş, Humeydî'nin ilmî şahsiyeti üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde musned kavramı ve türleri, Humeydî öncesi verilen musned eserler hakkında kısa bigiler. verilmiş, Humeydî'nin Musned'inm. yazılış sebebi, kaynakları, râvîleri, rivayetleri tetkik edilmiştir. Ayrıca Musned'deki hadislerin sıhhat açısından durumu ve MusnecC'm hadis literatüründeki yeri, Musned 'in kendinden önce yazılan eserlerden nasıl etkilendiği ve kendinden sonra yazılan eserlere etkisinin ne derece olduğu konusu da araştırılmıştır. İkinci bölümde ise Humeydî'nin hadisçiliği ve hadisçiliğinin Musnecfe yansıyıp yansımadığı, yansıdı ise bunun, ne derece gerçekleştiği araştırılmıştır. Bu araştırma cerh ve ta' dil usûlü, rivayet ettiği hadislerin özelliği, hadis rivayet usûlü, rical ve isnâd bilgisi tetkik edilerek yapılmıştır. Daha sonra muhteva olarak Musned'deki hadisler değerlendirilmiş, Humeydî'nin rivayetmalzemesine bakışı, hadisleri açıklama ve değerlendirme usûlü hakkında bilgiler verilmiştir. Sonuç bölümünde Humeydî'nin Musnedi ve hadis literatüründeki yeri özet olarak takdim edilmiş, araştırma sonucunda elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Bu çalışmamızda, Humeydî'nin tanımlamaya çalıştığı sahîh hadis tanımına Musned adlı eserinde, sâdık kalıp kalmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Eserde bulunan `haddesenâ` tabirlerinin işitmeye mi yoksa kitaptan okumaya mı delâlet ettiğinin de araştırılması yapılmıştır. Çünkü alimler arasında Humeydî'nin, hocası olan Sufyân b.Uyeyne'nin (Ö.198) el-Câmi' adlı eserinden hadislerini aynen aldığı izlenimi vardır. Bununla birlikte Musned' m kendinden sonra yazılan kaynaklara nasıl etkide bulunduğu da araştırılmıştır. Bilindiği üzere Buhârî (Ö.256) Sahîh adlı eserine onun Musned' inden, kırkın üzerinde hadis almıştır. Buhârî'nin Humeydî'den dinlediği bir hadisi başka yerden araştırmak ihtiyacını duymadığı bilgisi de eserlerde mevcuttur. Humeydî'nin Buhârî üzerindeki bu derece etkisi Musned adlı eserin değerini ve önemini artırmaktadır. Yapılan araştırmalarda ilk dönemlerde munkatı, mevkuf veya mursel olan hadislerin, daha sonraki dönemlerde verilen eserlerde, muttasıl ve merfu' hale getirildiği iddiası ortaya çıkmıştır. Bu bulgudan yola çıkılarak Musned' de bulunan munkatı, mevkuf veya mursel hadislerin, daha sonraki eserlerde muttasıl veya merfu' hale getirilip, getirilmediğinin tespiti de bu çalışmamızda ele alınmıştır.

SUMMARY As it is known hadith books had been written using two methods. Among these, the works which are formed using the method of organizing hadith' s according to their subjeckts; were started to be written long before the works organized according to sahabe who told hadiths. By the end of hicrî second century, second type method was started to be written. So, Humeydî's Musned which was formed by using the organization method of hadiths told by sahabe is our thesis subject. Our thesis consist of one introduction, two chapters and a conclusion part. In the introduction chapter the century in which Humeydî lived his surrounding is told, the socio-cultural position of his era is told at the first stage and Humeydî's scientific identity is analyzed. In the first chapter the concept of musned and its types, the musned works written before Humeydî and the reason for writing Humeydî's Musned and its resources are analyzed. On the other hand the position of hadiths in Musned and Musned place in the hadith literature, how it was affected by the works written before it and how it affected the works after it are also researched. In the second chapter how good Humeydî's hadith's methodology techinique and whether this reflected into Musned are researched. In this research the method of cerh and ta'dil, the properties of the hadith he told, the hadiths telling techinique and the konwledge of rical and isnad are taken into consideration. Later, hadiths in Musned are evaluated, his understanding of telling hadiths, his techinique of explaining and evaluating hadiths are told. In the conclusion chapter Humeydî's Musned and its 145. yfJKSEKOSBETiiVi KUKULU BOKOflflMTASYON MERKEZİplace in the literature is given shortly as a summary and the data received at the end of the researchement are evaluated. In this work, it was tried to find out whether Humeydî was loyal to his definition of sahih hadith in his work called Musned. It is also researched that whether `haddesenâ` sayings in this work points out hearing or reading from the book. Because among the scientist it is beleived that Humeydî had taken his teacher Sufyan b. Uyeyne's hadiths from his book el-Câmi without changing them, also how Musned affected the works written after it is researched. As we know, Buhari had taken over 40 hadiths from his Musned. Also it is written in the works that Buhari needen't have researched a hadith he listened from Humeydî from differend reources one more time. Humeydî' s effect on Buhari increases the value and importance of his work called Musned. It is claimed in the researchments that hadiths which were munkatı, mevkuf or mursel at the beginning were changed into muttasıl and merfu in the works written in the following periods. So, whether munkatı, mevkuf or mursel hadiths in Musned were changed into muttasıl or merfu in the following works or not is also analyzed in our work.