Türk Rekabet Hukukunda tek elden satın alma sözleşmesi

Abstract

TEZ OZETI Tek elden satın alma sözleşmesi, sağlayıcı ile tekrar satıcı arasındaki hukuki ilişkileri düzenleyen çerçeve niteliğinde ve sürekli bir sözleşmedir ki, bu sözleşmeyle sağlayıcı, tekrar satıcıya mal sağlamayı ve teslim etmeyi, ayrıca onu desteklemeyi; buna karşılık tekrar satıcı da sözleşme konusu malları bedelini ödeyerek sağlayıcıdan alıp, kendi ad ve hesabına tekrar satarak, bu malların sürümünü arttırmak için faaliyette bulunmayı ve sağlayıcıyla rekabet etmemeyi taahhüt eder. Tanımdan da anlaşılabileceği gibi tek elden satın alma sözleşmesi, sürekli borç ilişkisi içeren ve isimsiz sözleşmelerin kendine özgü yapısı olan sözleşmeler grubunda yer alan bir akittir. Tek elden satın alma sözleşmesinin unsurları süreklilik, tarafların kendi ad ve hesaplarına hareket etmeleri, tek elden satın alma, malların değişiklik yapılmadan tekrar satılması, malın satış ve sürümünün arttırılmasının amaçlanması olarak belirlenebilir. Sözleşmenin tarafları sağlayıcı ve tekrar satıcıdır. Sağlayıcının sözleşmeden doğan temel edimleri mal sağlama ve teslim etme yükümlülüğü ile tekrar satıcıyı destekleme yükümlülüğüdür. Sağlayıcının tekrar satıcıya talimat verme hakkı da vardır. Tekrar satıcının sözleşme konusu malı satın alarak bedelini sağlayıcıya ödeme ve bu malları değişiklik yapmaksızın tekrar satma yükümlülükleri sözleşmeden kaynaklanan temel borçlarıdır. Bunların yanı sıra tekrar satıcının sağlayıcı ile rekabet etmeme, sürümü arttırmak için faaliyette bulunma, bilgi verme, sağlayıcının talimatlarına uyma ve satış sonrası hizmetleri yerine getirme yükümlülüğü gibi ek edimleri de vardır. Tek elden satın alma sözleşmesi, rekabet hukuku anlamında bir dikey anlaşma olup; kurucu ve tali unsurları nedeniyle bazı rekabeti sınırlayıcı özelliklere sahiptir. Dikey anlaşmaların dağıtım anlaşmaları grubu içinde yer alan bu sözleşmenin tek elden satın alma, rekabet etmeme ve uzun süreler için yapılma gibi unsurları doktrin ve uygulamada rekabeti sınırlayıcı bulunmaktadır. Ayrıca sözleşmeye eklenebilecek başta tekrar satış fiyatının belirlenmesi olmak üzere müşteri sınırlamaları ve bağlama şartı gibi tali unsurların da rekabeti sınırlayıcı etkiyi arttırmaları mümkündür. Tek elden satın alma sözleşmesi yukarıda belirtilen rekabeti sınırlayıcı yönlerine rağmen malların dağıtımında sağladığı etkinleşmeyle beraber ekonomik hayatta yarattığı faydalar nedeniyle Rekabet Kurulu tarafından çeşitli grup muafiyeti düzenlemelerine (1997/4 ve 2002/2 sayılı grup muafiyeti Tebliğleri) konu edilmiştir. Tek elden satın alma sözleşmesi sözleşme süresinin dolması ya da tarafların sözleşmeyi feshetmesi nedenleriyle sona erebilir. 377

SUMMARY An exclusive purchasing contract is a continuous contract which has a framework nature in regulating the legal relations between the supplier and the reseller. Within the content of this contract the supplier commits both to supply and to deliver the products to the reseller and to provide support, to him. In turn the reseller commits to buy the contracted products from the supplier by paying those products' price to the reseller on his account and behalf, to increase the promotional activities and not to compete with the supplier. As it could be understood from the aforementioned definition, an exclusive purchasing contract involves a continuous liability between the parties and is a form of innominate contracts which is a subgroup of sui generis contracts. The components of an exclusive purchasing contract are continuity, the acting of the parties on their account and behalf, the purchasing of the goods from one supplier, the reselling of the goods without making any changes and the intentions to increase the sales and promotions of the products. The parties of the contract are the supplier and the reseller. The contractual obligations of the supplier are to supply and deliver the products and to promote the reseller. The supplier has the right to give order to the reseller. The main liabilities of the reseller arising from his contractual obligations are to buy the contracted products by paying its price to the supplier and to resell those products without making any changes. The reseller has additional obligations such as not competing with the supplier, increasing the promotional activities, providing information, implementing the orders of the supplier and fulfilling the after sale services. While an exclusive purchasing contract is a vertical agreement due to its primary and secondary elements, it has some competition restriction features. The components of this contract which is a subgroup of distribution contracts of vertical agreements such as to buy the products from one supplier, not to compete and to act the related contract for a long term are found to be competition restrictive both in the doctrine and the application. Besides, the inclusion of the secondary elements such as determination of the reselling price, customer restriction and tying clause might increase the anti competitive effect Although an exclusive purchasing agreement has anti-competitive effects as mentioned above, because of the efficiency it provides in distribution of the goods together with the economic benefits derived through it, it is included in the various block exemption regulations (1997/4 and 2002/2 block exemption regulations) by the Turkish Competition Authority. An exclusive purchasing contract may be terminated at the time of its expiration or be abolished by the parties of the contract at any time. 378