Çayeli ilçesinde çay üretiminde girdi tesbiti ve maliyet hesabı üzerine bir araştırma

Abstract

Araştırma, çay üretimindeki girdi ve maliyet tesbiti amacıyla Rize-Çayeli üretim alanında yapılmıştır. Çay: dünyada sudan sonra en fazla tüketilen içecektir. Dünya da çay tarım alanlarının dağılımına bakıldığında %91.3 Asya. % 6.G Afrika. % 1.9 Güney Amerika ve % 0.2 Okyanusya kıtasında bulunmaktadır. Çay üretiminde ilk sırayı Hindistan almakta, bunu sırası ile Çin. Sirilanka. Sovyetler Birliği ve Türkiye izlemektedir. 1992 yılında 893 454 dekar çaylık alanda (Çaykur 620 000 ton. Özel Sektör 250 000 ton olmak üzere) toplam 870 000 ton yaş çay yaprağı satın alınmıştır. Buna karşılık, Çaykur üretmiş olduğu kuru çayın 780 631 ton'unu iç piyasada tüketmiş. 4 590 ton'unu ihraç etmiş ve 103 600 ton'unu 1993 yılına devretmiştir. Özel Sektörün ürettiği kuru çayın tamamı iç piyasada tüketilmektedir. Rize ili Çayeli ilçesinde tarıma elverişli arazilerin tamamına yakınında çay tarımı yapılmakatadır. 1992 yılında Çayeli'nde 91 563 dekar çaylık alanda 70 234 623 kg yaş çay yaprağı satın alınmıştır. Araştırma için gerekli olan veriler işletmelere uygulanan anketlerle toplanmıştır. 1992 yılı hasat sonu gözönünde tutularak 20 Aralık 1992-05 Ocak 1993 tarihleri arasında araştırma bölgesinde anketlerle bilgi toplanmıştır. Araştırma bölgesinde I. grup (1-5499 m2) işletmelerden l 12 işletme. II. grup (5500-10499 m2) işletmelerden 35 işletme. III. grup (10500-15499 m'-) işletmelerden 5 işletme olmak üzere toplam 152 işletmede anket yapılmıştır. Bir kilogram yaş çay yaprağının maliyeti I. grup işletmelerde 2030.9 TL.. II. grup işletmelerde 2005.9 TL., III. grup işletmelerde ise 1993. l TL.l l olup işletmeler genelinde 2019.3 TL. olarak hesaplanmıştır. 1992 yılında Çaykur Genel Müdürlüğü yaş çay yaprak alım fiatını 1. sürgün için (toplam ürünün % 40'ı) 2250 TL.. 2. sürgün için (toplam ürünün %40'ı) 2350 TL.. 3. sürgün için (toplam ürünün %20'si) 2500 TL. olarak ilan etmiştir. Yaş çay yaprağının ortalama alış fiatı 2340 TL. olmaktadır. Bunlara göre çay üreticileri, bir kilogram yaş çay yaprağından, I. grup işletmelerde 309.1 TL.. II. grup işletmelerde 334.1 TL.. III. grup işletmelerde 406.9 TL. ve işletmeler genelinde 320.7 TL. net gelir elde edilmiştir. Çaylık alandaki büyümeye paralel olarak kilogram başına üretici gelirinde artma görülmektedir. Sonuç olarak diyebiliriz ki: I-Bölgedeki çaylıklarda iyileştirme yoluna gidilmeli, gübre konusunda üreticiye yardımcı olunmalı ve yaş çay alımlarında çay yapraklan iyi kontrol edilmelidir. 2-ÜretiIen kuru çayların TSE standartlarında olması için kontroller geliştirilmeli ve Türk çayının tanıtımı yapılarak ihracatı artırılmalıdır. 3-Çay üretiminin ekonomik olmadığı bölgelerde, çayın yerine ikame edilebilecek ürünler üretme yoluna gidilmelidir.

This study has been carried out in Rize-Çayeli production region with the purpose of determining the input and the cost in tea production. The is the drink consumed second to water in the world. The distribution of tea cultivation areas in the world is as foollws: 91.3 % in Asia. 6.6 % in Africa. 1.9 % South America and 0.2 % in Oceania. India takes the first place in tea production and China. Srilanka. Soviet Union and Turkey follow it respectively. In 1992. totaly 870 000 tons of fresh tea leaves were bougth (620 00 tons of which by Çaykur. and 250 000 tons by Private Sector) from 893 454 decares of tea cultivation area. Çaykur sold 78 63 1 tons of the dry tea it produced at domestic market, exported 4 590 tons and transfered 103 600 tons of it to 1993. All of the dry tea produced by Private sector is consumed at domestic market. Tea cultivation is carried out nearly in all of the lands suitable for cultivation in Çayeli, town of Rize. In 1992. in 91.563 decares tea cultivation area 70 234 623 kg of fresh tea leaves was bought in Çayeli. The data necessary for the study was obtained by means of the questionnaire applied in the companies. Taking into account of the harvest in 1992 necessary information was obtained in the research area between December 20 th. 1992 and January 5 th. 1993. In the research area, the questionnaire was carried out at 152 companies of which 1 12 were in the first group: ( 1-5499 m2). 35 were in the second group (5500-10499 m2) and 5 were in the third group (10500-15499 m2). The cost of I kg of fresh tea leaf was 2030.9 TL. in the first group companies. 2005.9 TL. in the second, and 1933.1 TL. in the third groupIV companies and it was estimatcd as 2019.3 TL. in general. in 1992, General Directorate of Çaykur declared the purchasing price of freesh tea as 2250 TL. for the first shooting (40 % of total product). 2350 TL. for the second shooting (40 % of total product). and 2500 TL. for the thircl shooting (20 % of total product). Thus, the average purchasing price of fresh tea leaves is 2340 Tl. in this respect. tea cultivators earned from öne kilogram of fresh tea leaf 309.1 TL. in the first group of companies, 334.1 TL. in the second group of companies, 406.9 TL in third group of companies and 320.7 TL. in general. There is an inrease in the income of the producers for per kilogram parallel to the increase in the tea cultivation area. As a result it can be said that: l.Improvement should be provided in the tea cultivation area in the region. producers should be givcn help in fertilizing and tea leaves should be controlled carefully during purchasing. 2.Controls should be improved in order to have dry tea in TSE (ITS) standars and the export should be increased by means of promotion of Turkislı tea. S.Substitute products should be encouraged where tea cultivation is not economic.