Hegemonya ve meşruiyet kavramları çerçevesinde Amerika müdahaleciliği: Kore ve Kosova örnekleri

Abstract

ÖZET Bu tez, ABD müdahalelerinin meşruiyeti konusunu ele almaktadır. Tezin te mel varsayımı, hegemonya, müdahale ve meşruiyet kavramlarının birbirleriyle doğ rudan ilişkili olduğudur. Bu çerçevede, ABD hegemonyası özelinde her üç kavram da ayrı ayrı analiz edilerek iki örnek olay üzerinden söz konusu bağlantı tartışılmak tadır. Tezin teorik ve kavramsal çerçevesi I. Bölüm' de ortaya konmuştur. Burada ele alınan hegemonya kavramı, Antonio Gramsci tarafından tanımlanan ve Robert Cox tarafından Uluslararası İlişkiler disiplinine uyarlanan şekliyle benimsenmiştir. Buna göre hegemon güç, askeri ve ekonomik üstünlüğe ek olarak, ortak değerler ve kabuller yaratarak ya da mevcut olardan kendi perspektifinde dönüştürerek, siyasi açıdan da liderlik ve başlıca temsilci olma vasfım taşımaktadır. Böylece oluşturulan siyasi ve hukuki çerçeve, hegemonyanın rıza unsurunu desteklemektedir. Müdahale ise, hegemonyanın korunması ve/veya güçlendirilmesi amacıyla başvurulan bir dış politika aracıdır. Bir müdahalenin meşruiyeti, temelde, hegemonun önderi olduğu siyasal sistemde oluşturulmaktadır. Rızanın korunması ihtiyacı çerçevesinde bir mü dahalenin meşrulaştınlması için hegemon güç öncelikle mevcut hukuki prosedürü kullanmaya çalışır. Fakat bu işletilemezse siyasal argümanlar devreye sokulur ve rıza ve meşruiyet, hegemonun önderlik ettiği siyasal zeminde oluşturulmaktadır. n. Bölüm' de, getirdiği yeni ekonomi anlayışı, liberalizm ve komünizm kar şıtlığına dayanan ortak siyasi değerler ve askeri kapasitesi çerçevesinde ABD hege monyasının II. Dünya Savaşı' ndan sonra kuruluşu incelenmiştir. Bu hegemonya, genellikle `özgür dünya` olarak adlandırılan bir tarihsel blok üzerinde kurulmuştur. Kore Savaşı (1950-53), ABD'nin Soğuk Savaş olarak adlandırılan bu dönemdeki hegemonik politikası ve Kore'deki yerel gelişmeler bağlamında, hukuk-siyaset iliş kilerini gösteren bir örnek olay olarak IH. Bölüm' de ayrıntılı olarak ele alınmıştır. IV. Bölüm' de öncelikle ABD hegemonyasının Soğuk Savaş sonrasındaki du rumuna ve bu yeni dönem için hazırlanan ABD ulusal güvenlik stratejilerine deği nilmiştir. 1990'larda demokrasi ve insan haklan, ABD'nin hegemonik pozisyonu destekleyecek ortak değerler olarak öne çıkanlmıştır. Tezin ikinci örnek olayı olarak incelenen ABD önderliğindeki NATO'nun Kosova Operasyonu, bu insani söyleme dayandınlan siyaset üzerinden ve aynen Kore Savaşı'nda olduğu gibi, BM Güvenlik Konseyi fiilen devre dışı bırakılarak meşrulaştınlmıştır. Aslında her iki müdahale de ABD'nin hegemonik projesinin birer parçası olmuştur. 178

ABSTRACT This thesis deals with the legitimacy of the American interventions. The basic hypothesis of the work is that the concepts of hegemony, intervention and legitimacy are related to each other directly. Based on this hypothesis, these three concepts are analysed in the example of US hegemony and the relation in question is discussed through two cases. The theoretical approach and conceptual framework are set forth in the First Chapter. In this thesis, it is accepted that a different conception of hegemony which was described by Antonio Gramsci and adapted to International Relations by Robert Cox. According to this approach, a hegemonic power, in addition to its military and economic supremacy, has also adjective of being a political leader and supreme rep resentative of the common values and way of life which were created or modified by the hegemonic power itself. The political and legal frameworks which were built by these common values support the consent factor of hegemony. Intervention is a for eign policy instrument resorted by the hegemon to protect and/or maintain the he gemony. In order to legitimise an intervention, hegemonic power firstly tries to use the existing legal procedures. When it fails, political arguments are used to provide legitimacy, which is a need or even a must for gaining and keeping consent. Thus, consent and legitimacy are accordingly constructed on the political ground of which the hegemon is the leader. In the Second Chapter, the construction of the American hegemony after the n. World War is examined within the framework of the new economic system she formed, common political values she promoted based on liberalism and anti- communism, and military capacity she has. This hegemony was built on a historic bloc widely named as `free world`. The Korean War (1950-53) is discussed as a case showing the law-politics relations in the Third Chapter with respect to the hegemonic policy of the US in the Cold War era and domestic developments of Korea. In the Fourth Chapter, firstly, it is touched on the situation of the American hegemony in the post-Cold War and US national security strategies prepared for this new era. In 1990s, democracy and human rights were promoted and given more im portance as common values supporting the US hegemonic position. The US-led NATO's Kosovo Operation (1999), which is examined in this chapter as the second case of the thesis, was legitimised through the politics based on this humanitarian rhetoric and -like the Korean War- by by-passing the United Nations Security Coun cil in practice. In fact, both of interventions were parts of the wider-hegemonic- project of the USA. 179