Mustafa Kemal Atatürk`ün Sofya askeri ataşeliğinden ölümüne kadar Türk-Bulgar ilişkileri (1913-1938)

Abstract

294 ÖZET Avrupa ve dünya tarihinde önemli bir rol oynamış olan Balkanlar, Türkiye'nin dış politikası içinde de özel bir yere sahiptir. Bu öneminden dolayıdır ki Balkanlar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün dış politikasında öncelikli bir yer almaktadır. `Mustafa Kemal Atatürk'ün Sofya Askeri Ataşeliğinden Ölümüne Kadar Türk-Bulgar İlişkileri `tan ele alındığı çalışmada, 1913-1938 yıllan arasında Türkiye'nin Bulgaristan ile kurmuş olduğu siyasi, askeri, ekonomik, sosyo-kültürel ilişkileri tarih bilimi metodolojisi çerçevesinde incelemiştir. Arşiv belgelerinden de yararlanılarak yapılan araştırma, altı ana bölümden oluşmakla beraber birbirinden ayrılmaz bir bütündür. Atatürk'ün Sofya Askeri Ataşesi iken Türk Genelkurmayı ile yapmış olduğu yazışmalardan Balkan devletlerinin siyasi yaklaşımlarını konu alan raporların, bugün bile güncelliğini koruduğu tespit edilmiştir. Birinci Dünya Savaşı esnasında Türk- Bulgar ilişkilerinin Almanya tarafından yönlendirildiği; Türk Kurtuluş Savaşı esnasında ise, Bulgarların silah, cephane ve yiyecek yardımında bulunmak suretiyle Türk Milli Mücadelesi'ne destek verdiği görülmüştür. Buna karşın Bulgaristan, Lozan görüşmeleri sırasında Ege Denizi'nden çıkış sağlamak amacıyla Batı Trakya ve Boğazlar konuları tartışılırken İtilaf devletleri yanında yer almıştır. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk'ün iki ülke arasında iyi komşuluk ve dostluk ilişkilerinin geliştirilmesi uğruna yoğun çaba harcadığı ve Türk-Bulgar ilişldlerinin temelinin onun `Yurtta Sulh, Cihanda Sulh` özdeyişine bağlı olarak atılmış ve geliştirilmiş olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

295 ABSTRACT The Balkan states, which have played an important part in the European and World history, are also important actors for Turkish foreign policy. It İs because of this importance that the Balkans have their priority in the foreign policy decisions of Mustafa Kemal Atatürk, the founder of modern Turkish Republic. This study entitled `Turkish-Bulgarian Relations during the period between Mustafa Kemal Atatürk' s service in the position of Sofia Military Attache and His Death` explores the political, military, financial, and socio-cultural relations between Turkey and Bulgaria during the years 1913 to 1938 in the framework of historical methodology. Study which comprises six main chapters and makes use of archieve documents remains intact regarding its subject matter. It is determined that the reports on the political approaches of the Balkan countries has still preserved its currency, from Atatürk's correspondences which he made with the Turkish General Staff when he was a Military Attache` in Sofia. It was seen that during the First World War the Turkish-Bulgarian relations was directed by Germany. During the Turkish Independence War Bulgarians supported the Turkish National Fight by supplying guns, ammunitions and foods. However, during the Lausanne lecture when the East Thrace and Bosporus issues were discussed, Bulgaria stood beside Allied countries, Bulgarian to get exit from the Aegean Sea. It is concluded that Mustafa Kemal Atatürk has worked intensively for strengthening the neighbourhood ties between the two countries and the Turkish-Bulgarian relations were founded and developed upon his principle : `Peace at home, peace in the World`.