Aydınlanma eleştirisinden devrim karşıtlığına: Liberal-muhafazakar bir düşünür olarak edmund burke

Abstract

Bu çalışma, Edmund Burke'ün estetik, epistemoloji, moral felsefe, tarih, sosyal vesiyasal kurama ilişkin temel argümanlarını, `Aydınlanma felsefesi' ve `Fransız Devrimi'çerçevesinde incelemektedir. Burke'ün düşüncelerinin tarihsel ve entelektüel bağlamınıgöz ardı ederek kavranması mümkün değildir. Burke'ün düşünceleri İskoçAydınlanması'nın teorik çerçevesinde ve Fransız Aydınlanması'na tepki olarakşekillenmiştir. Bu nedenle Burke, anti-rasyonalist liberal-muhafazakar düşünce geleneğiiçinde incelenmiştir.Burke'ün, temellerini estetik teorisinde ve imgelem, önyargı, pratik akıl, duygu gibikavramlarda bulan epistemolojik-moral perspektifi Aydınlanma rasyonalizmine yönelikeleştirilerini şekillendirmekte; bu felsefi temelde `değişim' ve `toplumsal düzen' kavrayışınadayanan `devrim karşıtı' evrimci sosyal teorisinin temel argümanları açığa çıkmaktadır. Buise, `siyasette rasyonalizm' ve `radikal siyaset' eleştirisine dayanan ve pratik siyasalçatışmalarda örneklenen `siyaset' anlayışını biçimlendirmektedir. Burke'ün bu temelalanlardaki (metodoloji-epistemoloji, sosyal kuram, siyasal kuram) düşünceleri birbirindenkopuk değildir, aralarında sıkı bağlar bulunmaktadır. Çalışmamız bütüncül bir perspektiflebu ilişkileri açığa çıkarmaya çalışmıştır.Burke tarihte kalmış bir düşünür değildir; düşüncelerinin önemi vurgulanan veargümanlarına başvurulan `çağdaş' bir düşünürdür. İskoç filozoflar, Burke ve Hayek'ininsan doğasının empirik kavranışı, akıl eleştirisi, evrimci sosyal teori, radikalizmeleştirisine dayanan `sınırlı devlet' savunusu vb. konularda ciddi ortaklıklarıbulunmaktadır. Çalışmamız Burkeçü düşüncenin sonraki düşünürlerle benzerlikleriniaçığa çıkarmaya çalıştığı gibi, geniş bir düzlemde farklılıkların da altını çizmektedir.Örneğin Burke'ün, Maistre ve Bonald gibi tepkici düşünürlerden farklılığının yanında,postmodern akıl eleştirileriyle olan ilişkisi de incelenmektedir.Burkeçü düşüncenin çağdaşlığı, bünyesinde barındırdığı liberalizm-muhafazakarlıksentezinin sonucudur. Bunun göstergelerini insan doğası anlayışından değişim anlayışına,toplumsal yapıya ilişkin temel argümanlardan piyasa savunusuna kadar değişikbağlamlarda tespit edebiliriz. Çalışmamız, kendi dönemindeki (Paine, Wollstonecraft) vesonraki dönemdeki eleştirileri aktararak, kapsamlı ve eleştirel bir Burke okumasınıamaçlamaktadır.

This study examines the basic arguments of Edmund Burke in aesthetics,epistemology, moral philosophy, history, social and political theory within the terms of`Enlightenment Philosophy? and `French Revolution?. It?s not possible to comprehend thethoughts of Burke by ignoring their historical and intellectual context. His thoughts areformed within the theoretical framework of the Scottish Enlightenment and reaction to theFrench Enlightenment. Therefore, Burke is analyzed within the anti-rationalist liberalconservativetradition of thought.Epistemological and moral perspective of Burke which its roots are in his aesthetictheory and major concepts such as imagination, prejudice, prudence, sentiment forms hiscritiques against the rationalism of Enlightenment; his essential arguments of the `antirevolutionary?evolutionist social theory which depend on his apprehension of `change?and `social order? come out on this philosophical ground. This argumentation formulateshis understanding of `politics? founded on his critiques of `rationalism in politics? and`radical politics? and appears within the practical political conflicts. The thoughts of Burkein these basic issues (methodology-epistemology, social theory, political theory) are notseperated from each others; on the contrary, there are interrelated and strict connectionsamong them. Our study tries to uncover these connections by comprehensive perspective.Burke is not an outdated thinker. He?s a modern thinker whose thoughts have beenemphasized and arguments have been invoked in our contemporary world. The Scottishphilosophers, Burke and Hayek bear resemblances related to empirical apprehension ofhuman nature, critique of reason, evolutionist social theory, defense of `restricted state?connected with the critique of radicalism. Our study tries to uncover the similarities ofBurkean thought with the following thinkers, it also emphasized the discrepancies amongthem. For instance, it examines the difference of Burke from the reactionary thinkers suchas Maistre and Bonald and relation of Burke with postmodern critiques of reason.The modernity of Burkean thought emanates from the synthesis of liberalism andconservatism. Its distinctive signs can be revealed in different contexts from the perceptionof human nature to the theory of social change, from the basic arguments related to socialstructure to the defense of free market. Our study aims at the comprehensive and criticalpresentation of Burkean thought by conveying the critiques in his era (Paine,Wollstonecraft) and following period.