Tarım işletmelerinde sulama suyu kullanımının ekonbomik etkileri üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu çalışma, &zurum ili Yukarı Pasinler Oasında, Porsuk göletinden tamamı sulama yapan tarım işletmelerinden elde edilen ekonomik sonuçları, daha önce bölgede yapılmış, benzer işletmelere ait bulunan araştırma sonuçları ile karşılaştırmak, böylece tarımda sulamanın yaptığı ekonomik etkileri araştırmak, özellikle sulamanın çiftçilerin gelir ve refah düzeyine yaptığı etkiyi ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırma verileri, sulama yapan tarım işletmelerinden toplanan, 1992 yılı tarımsal faaliyet dönemine ait, anket neticelerinin değerlendirilmesi ile elde edilmiştir. İncelenen tarım işletmeleri;0-50,5 1-100 ve 101 dekardan büyük olmak üzere üç gruba ayrılmış, her grup için ayrı ayrı ve işletmeler ortalaması olarak, üretim kaynakları (arazi, işgücü, sermaye), işletme masrafları, gayri safi hasıla, saf hasıla, safi kâr, tarımsal gelir, özsermaye rantı, aile geliri hesaplanmış ve rantabilite analizleri yapılmıştır. Ffesaplamalarda, Laur muhasebe sistemi esas alınmış, işletme faaliyetlerinin değerlendirilmesinde ve ekonomik analizlerde bütçe yöntemi kullanılmıştır. Hsr üç işletme grubunda da atıl işgücü tespit edilmiş, hesaplanan işgücü başarı oranının büyük işletmelere doğru gidildikçe arttığı görülmüştir. işgücü başarı oranları; 0-50 dekar işletme grubunda %47.48,51-100 dekar işletme grubunda %56.72, 101 dekardan büyük grupta %9957'dir. İncelenen işletmelerin hepsinde saf hasıla değerleri pozitiftir. İşletmeler ortalaması olarak saf hasılanın, 100 TL'lik gayri safi hasılaya, işletme masraflarına ve aktif sermayeye oranları sırasıyla 3755, 60.12, 9.41'dir ve bu değerlerin bölgede benzer sahalarda yapılan araştırmalardan daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, sulama yapan işletmelerde çiftçilerin ekonomik durumlarının düzeldiğini ve refah düzeylerinin arttığını, rasyonelliğin, verimliliğin ve kârlılığın hem sulamaya, hemde işletme büyüklüğüne bağlı olarak yükseldiğini göstermektedir. Bir takım tedbirlerin alınması ile, sulamadan beklenen faydayı istenilen düzeye çıkarmanın mümkün olduğu anlaşılmaktadır.

I I SUMMARY This study has been carried out by comparing the economical results obtained from the farm enterprises irrigated comletely by Porsuk pond to the results of the farm enterprises obtained before in the same region to search the economical effects of the farm irrigation and determine its effects on the farmers' welfare and revenue level in Yukarı Pasinler Plain, in Erzurum. The data have been obtained from evaluation of the questionnaire results from the irrigated farm enterprises concerning the agricultural activty period in 1992. The farm. enterprises studied have been divided into three groups which are 0-50, 51-100, and over 101 decare, respectively. For each group; sources of production (land, labour, capital), the operational costs, gross product, net product, net profit, farm income, the rant of capital, family income and rantability analysis have been studied seperately and as the avarage of enterprises. Accounts have been based on Laur account system, budget method has been used in the evaluation of the enterprise activities and in the economical analysis. In every group, waste labour has been found and the rate of labour success (productivity) determined, as the enterprises become bigger, has been proven to increase. The rate of labour success is 47.48 % in 0-50 group, 56.72 % in 51-100 group, 99.57 % in over 101 group. Net product of ecah group studied is positive. The rate of net proportional product of 100 TL, as enterprises group average to the gross product, the operational costs, and the active supplies with the values 36.85, 58.35, 9.75 respectively has been found higher than the studies carried out in the same region. We have reached the conclusion that the economical situation has improved, the farmers' welfare level has increased, so have rationality, rantability, and productivity as to both irrigation and the capacitiy of the enterprises. In addition it has been understood that the expected benefit of irrigation can be achieved at a required level by taking a number of measures.