Feminist kuram doğrultusunda bir okuma/sahneleme ve bir örnek çalışma: Denizden Gelen Kadın

Abstract

Feminizm, başta cinsiyetçilik olmak üzere her türlü asimetrik güç ilişkisini yıkmaya çalışan ve bir gelecek tasarımı olan politik bir tavır ve eleştirel düşünme biçimidir. Kadının ezilmesi yeni bir şey olmamakla birlikte feminizm, kapitalizm ile ortaya çıkan modern bir terimdir. Üç ana dalga içinde toplanabilecek birçok kuramdan oluşur. Feminizm çok boyutlu baskıya karşı çok boyutlu direnişi olanaklı kılan bir kuramdır. Feminist bir metin okuması metnin içinde doğallaşarak görünmezleşmiş olan ve kendini metin aracılığıyla yeniden üreten ataerkil ideolojiyi görünür kılar ve yapısını bozarak metni yeniden kurar. Deniz Gelen Kadın feminist kuram ışığında okunarak metinde yerleşik olan ataerkil unsurlar ortaya çıkarıldı. Ataerkil tahakkümün hangi mekanizmalarla üretildiği tespit edildi.Butler'a göre toplumsal cinsiyet toplumsal ve kültürel bir kurgudur ve yinelenen performanslarla inşa edilir. Toplumsal cinsiyet özsel olmadığı için değişmez de değildir. Bu nedenle cinsiyetçi tahakküm de değişebilir, kader değildir. Çalışmanın kavramsal çerçevesi kurulurken dikkat edilen nokta özneye faillik tanıyan bir eylem felsefesini mümkün kılmaktı. Fail olan özne kendini eylem içinde değerlendirebilir, direnebilir ve dönüştürebilir. Direnen/fail özne Butler, Bourdieu, Scott ve Braidotti üzerinden kavramsallaştırıldı. Egemen/ataerkil dramaturgi metinde ve yaşamda benzer stratejilerle hareket eder. Dolayısıyla ataerkil metnin dramaturgisini ve taktiklerini çözmek günlük yaşamdaki dramaturgisini ve taktiklerini anlamamızı sağlayabilir. Böylece simgesel direniş reel bir direnişe şekline bürünebilir.Çalışmada odakta tutulan bir başka şey de Geleneksel Türk tiyatrosunda feminist kuramın yardımıyla direnişçi bir kanal aramaktır. Ezilenlerin deneyimini yansıtan karşı kültürel iz geleneksel formlarda halen mevcuttur. Feminist kuramlardan yararlanarak bu iz belirginleştirilerek yeni bir teatral dile dönüştürülebilir.

Feminism as a political standpoint and a critical thought, which has idea of future, undermines not only sexism but also all kinds of asymmetric power relation. Women?s subjugation is an extant problem which existing for centuries. On the other hand, but, feminism is the modern term that has emerged with capitalism. Feminism(s) come up with three waves including many theories. Feminism is a poly dimensional struggle against poly dimensional oppressions. A feminist critical reading, which deconstruct and reconstruct the text, reveals the patriarchy which is invisible via normative and reproduce itself in that text. Lady from the Sea has been read in the light of feminist theory, and unraveled the patriarchic components and the mechanism of dominations that built in. According to Butler, gender is a cultural and social construction, and built with reiterative performances. Because gender is not essential, it is changeable. That?s why subjugation is changeable too, not a fate. The conceptualization of this work based on the philosophy of deed which allows subject to be doer. Subject as an agent can consider, resist and change her/him selves in action. Resisting/doer subject conceptualized with theories of Butler, Bourdieu, Scott and Braidotti. Dominant/patriarchic dramaturgy processes in life and text in the same way. Consequently, understanding patriarchal dramaturgy and tactics of texts can allow us to understand the daily life strategies of patriarchy too. Symbolic resistance eventually can change into real resistance. Another aim of this research is to study traditional Turkish theater forms with the assistance of feminist theories to find out a resistant counter-cultural vein. The opposing trace that reflects the experience of oppressed still exists in traditional forms. This trace can be crystallized and then created new theater language by using feminist viewpoint.