Karakoyunlu hükümdarlarından Cihanşah ve dönemi(siyaset-teşkilat-iktisad-din kültür)-1438-1467

Abstract

Türk tarihinin önemli hükümdarlarından biri olan Sultan Cihânşah uygulamış olduğu yayılmacı politika, edebiyat, sanat ve mimariye verdiği önem ile daha önceki Karakoyunlu hükümdarlık anlayışına yeni bir boyut kazandırırken renkli kişiliği ile dikkat çekmiştir.Yapmış olduğu seferler ile sınırlarını Doğu Anadolu'dan İran, Irak-ı Arap, Azerbaycan ve Timurluların başkenti Herat'a kadar genişleterek, siyasi ve kültürel bir hareketlilik sağlayarak döneme damgasını vurmuştur.Söz konusu çalışmada, Sultan Cihânşah dönemi siyasi olaylar çerçevesinde Timurlu Mirzaları ile mücadele ve sınırlarını genişletme çabası, oğulları Hasan Ali ve Pir Budak isyanlarına karşı aldığı tedbirler, Müşa'şa'lar, Hurûfîler ve Safavîye Tarikatı gibi hâkimiyet alanı içerisinde ortaya çıkan dinî hareketlere karşı uyguladığı politika ve aldığı önlemler yanında ezeli düşmanları Akkoyunlular ile mücadelesi üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Bunlara ek olarak Sultan Cihânşah'ın edebî kişiliği, dinî görüşleri, devlet, askeri ve iktisadî teşkilat konusunda yaptığı girişimler, faaliyetler ve Türk kültürüne bıraktığı etki ayrıntılı olarak ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler:Cihanşah, Karakoyunlu,Timurlu, Akkoyunlu, Edebiyat, Sanat

The reign of Sultan Jehan Shah witnessed one of the most lively eras in the progress and expansion of the Karakoyunlu state .Jehan Shah?s expansionist policy and his emphasis on politics, literature, the arts, and architecture added a new dimension to Karakoyunlu statecraft while his colorful personality gained much attention. In addition, by extending his borders to Eastern Anatolia, Iran, Iraq, Azerbaijan, and the Timurid capital Herat through military expeditions, he injected political and cultural liveliness into his realm and left a deep imprint as a Turkmen ruler.In this work, within the framework of political events during the reign of Sultan Jehan Shah, the struggles with the Timurid mirza (aristocracy) and attempt to extend his borders; the measures he took in the face of uprisings by his son Hasan Ali and Pir Budak; his policies toward the tariqah (religious orders) under his rule, such Müşa?şas, Hurufis, and Safevids; and his fight with his deadly foes, the Akkoyunlus, are studied in detail. In addition, Sultan Jehan Shah?s literary persona, religious views, as well as his administrative, military, and economic inititatives are covered in depth.Key words: Jehan Shah, Karakoyunlu, Timurid, Akkoyunlu, Literature, Art