Anadolu ve yakın çevresinde orta paleolitik`ten üst paleolitik`e geçiş evresi sorunları

Abstract

Pleistosen Dönem Arkeolojisi'nin araştırma konuları içerisinde Orta Paleolitik'ten Üst Paleolitik'e geçiş evresi, özellikle son çeyrek yüzyıldır birçok araştırmacının üzerinde önemle durduğu konuların başında gelmektedir. İnsan'ın biyolojik ve kültürel evrimine yönelik olarak Afrika'dan çıkış ve buna karşıt olan çok merkezli evrim kuramları ve bu çerçevede ortaya konan farklı modeller bu evreyi kurgulamaya yönelik araştırmaların ve çoğu zaman da tartışmaların çıkış noktasını oluşturmaktadır.Son dönemlerde Karain ve Üçağızlı Mağaralarında yapılan kazılarda geçiş dönemi içeren seviyelerin ve buluntuların tespit edilmesi, Anadolu ve yakın çevresi ilişkilerini anlamaya yönelik umut vericidir. Ancak, Anadolu için bazı boşlukları doldurmaya yönelik yeni buluntu alanlarına ve yeniden gözden geçirmelere ihtiyaç vardır. Anadolu için geçiş evresi ile ilişkili tek bir modelin geçerli olabileceğini söylemek şimdilik çok zordur. Anadolu'nun yakın coğrafyasında, yerini alma ve kültürleşme modellerinin bir arada değerlendirildiği son model yeni bir sentez yaratma çabası içindedir. Anadolu için önermeler veri azlığı nedeniyle kısıtlı olacaktır. Toros-Zagros ilişkileri, Levant Orta-Üst Paleolitik geleneklerinin sınırlı yayılım alanları ve Zagros Aurignacien'inin Avrasya Erken Üst Paleolitiğine olan katkıları Anadolu'nun Orta Paleolitik süresince klasik Neanderthal nüfuslarına ve Afrikalı modern nüfuslara ev sahipliği yaptığını düşündürtmektedir. Zagros gelenekli bir yayılımın, sınırlarının Karain'i de kapsayarak B gözü P III jeolojik seviyesinde diğer seviyelere kıyasla çok kısa süreli bir yerleşime ev sahipliği yaptığını ve buraya varış süresince edindikleri taş yontma geleneklerini bünyelerinde sentezleyerek modern düşüncelerinin bir dışa vurumu olan daha incelikli taş aletleri yaptıkları düşünülebilir.

Among research topics of the Pleistocene Period Archeology the transition period from the Middle Paleolithic to the Upper Paleolithic that is dated back to approximately 50.000 ? 40.000 B.C. is the most important topic among those emphasized by many researchers especially in the last quarter century. When it comes to the biological and cultural evolution of the man, the disappearance of the Neanderthals, the consequent emergence ? spread of the Cro-Magnon man or anatomically modern man, and different models and hypotheses put forward within the framework of paradoxes embodied within the nature of this process comprise the starting point of researches and many times arguments related to construction of this period.Even though the areas of findings in regions making up the close geography of Anatolia (Europe, the Balkans, Transcaucasia, the Northern Coast of the Black Sea, the Zagros Region, the Levant Region) that include the transition period are researched more extensively compared to Anatolia, no valid general idea of the period could be formed. Findings located in the III Geological Unit of the Karain Cave and on the I-G levels of the Üçağızlı Cave can be considered important clues to the Middle to Upper Paleolithic transition. Currently it is very difficult to say that a single model related to the transition period in Anatolia could be valid. In order to fully construct this period, new areas of findings that have a chronological basis and contain both cultural and biological data are required.